Sống như người bản địa: Từ bỏ vật chất, hòa hợp với thiên nhiên
Vị tha, sống hòa hợp với thiên nhiên và tìm thấy sự hài lòng trong cuộc sống giản dị là một trong vô số bài học mà người bản địa có thể dạy cho chúng ta.
Các dân tộc bản địa đã sinh sống trên Trái đất hàng thiên niên kỷ. Là con cháu của những người cư trú đầu tiên của một vùng nhất định, mỗi cư dân bản địa có cách sống và thế giới quan riêng được truyền qua vô số thế hệ dưới dạng văn hóa và truyền thống.
Mặc dù mỗi nhóm thổ dân đều vô cùng độc đáo, nhưng các nghiên cứu văn hóa đã phát hiện ra rằng họ có những đặc điểm giống nhau một cách đáng ngạc nhiên khi nói đến sự tương tác của họ trong cộng đồng và mối liên hệ của họ với thiên nhiên.
Trong khi cuộc sống của họ diễn ra trong một bối cảnh hoàn toàn khác với chúng ta, bản chất của nhiều truyền thống bắt nguồn từ sự hiểu biết sâu sắc về cuộc sống và mối liên hệ của nó với Vũ trụ. Do đó, những giá trị mà họ gìn giữ có thể nhắc nhở chúng ta về bản chất con người vốn có và những khát vọng cao quý mà bất kỳ người nào cũng có thể có, ngay cả trong môi trường và lối sống hiện đại.
Ảnh: YE AUNG THU/AFP
Từ bỏ vật chất để đạt được sự giàu có thực sự
Sống xa các khu định cư đô thị, săn bắn và trồng trọt là hoạt động chính của nhiều nhóm bản địa. Một nghiên cứu năm 2017 của Viện Khoa học và Công nghệ Môi trường thuộc Đại học Tự trị Barcelona tiết lộ rằng các tương tác xã hội, săn bắn thành công và sức khỏe tốt khiến người bản địa hạnh phúc hơn tiền.
Nghiên cứu đã phân tích lối sống của bộ tộc Punani Tubu ở Indonesia, người Baka ở Cameroon và Congo, người Tsimane ở Bolivia. Họ phát hiện ra rằng các thành viên dành trung bình tối đa 30 giờ mỗi tuần để săn bắn, hái lượm hoặc trồng trọ. Họ có đủ thời gian rảnh để nuôi dưỡng các mối quan hệ xã hội và thực hiện các hoạt động khác góp phần cải thiện tình cảm của họ.
Một nghiên cứu khác được thực hiện vào năm 2006 chỉ ra rằng một nhóm người từ bộ tộc Maasai ở Kenya và Tanzania, có chỉ số hài lòng với cuộc sống tương tự như của 400 người Mỹ giàu nhất trong danh sách Forbes.
Nghiên cứu kết luận rằng phát triển kinh tế và của cải vật chất không phải là điều kiện của hạnh phúc, rmột cuộc sống đơn giản và cân bằng có thể dẫn đến sự viên mãn.
Hai người đàn ông San bắt đầu nhóm lửa bằng tay. Người San, còn được gọi là Bushmen, là một trong những nền văn hóa đầu tiên của Nam Phi. Ảnh: Ian Sewell
Thiên nhiên không thuộc về chúng ta, chúng ta thuộc về Thiên nhiên
Truyền thống kể rằng khi một thành viên của bộ tộc Orang Rimba được sinh ra, dây rốn của họ được chôn trong đất rừng trù phú, trên đó trồng lên một cái cây. Cây và cá thể phát triển đồng thời, tạo nên một sợi dây tinh thần gắn bó suốt đời. Cá nhân phải bảo vệ “cây sanh” của mình khỏi bất kỳ cuộc tấn công hoặc nỗ lực khai thác gỗ nào, bất kỳ thiệt hại nào đối với cây sẽ tương đương với việc gây hại cho con người.
Đối với hầu hết các bộ lạc, Thiên nhiên không chỉ là ngôi nhà của họ mà còn là nguồn cung cấp thực phẩm, thuốc men và tinh thần cho họ. Sự tiếp xúc gần gũi của họ với vùng hoang dã đã khiến người dân bản địa nghiên cứu môi trường, hiểu các chu kỳ của nó, điều chỉnh cách sống của họ để sống hòa hợp với nó.
Ví dụ, khi người Yanomami định cư trong một khu vực; các hoạt động của họ thường dẫn đến việc giảm động vật có vú và làm cạn kiệt những cây cọ có lá. Nhưng họ biết giới hạn dừng lại; trước khi bất kỳ tác hại vĩnh viễn nào xảy ra; họ di chuyển đến một khu vực khác, chỉ quay trở lại sau khi khu rừng được phục hồi hoàn toàn.
Người bản địa chỉ lấy những gì họ cần để tồn tại. Họ làm như vậy với sự cân nhắc kỹ lưỡng, dựa trên kiến thức sâu sắc về những gì thiên nhiên có thể cung cấp và ở mức độ nào. Sự hiểu biết về tự nhiên này được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác và được học từ những năm đầu tiên.
Trẻ em Yanomami được dạy cách "đọc" dấu vết động vật và sử dụng nhựa cây làm chất độc để săn bắn. Tương tự như vậy, các thanh niên Moken học cách quan sát thiên nhiên bằng cách phát triển khả năng tập trung thị giác độc đáo của chúng dưới nước để tìm kiếm thức ăn dưới đáy biển. Tương tự, các bộ lạc Omo ở Ethiopia nghiên cứu kỹ lưỡng chu kỳ lũ của sông để khi nước rút, họ có thể sử dụng lượng phù sa dồi dào bồi đắp trên bờ để trồng trọt.
Trong cuốn sách của mình, Davi Kopenawa, một pháp sư Yanomami mô tả kiến thức toàn diện của người bản địa về thiên nhiên và cách nó có thể góp phần bảo vệ môi trường ngày nay. Ông giải thích rằng hàng triệu bộ lạc bản địa đã nghiên cứu hệ sinh thái trong nhiều thế hệ và họ biết cách bảo vệ thiên nhiên, vì nó là một thành phần thiết yếu trong văn hóa và tâm linh của họ.
Sự tôn trọng đối với môi trường là nền tảng của nhiều nền văn minh cổ đại và các nhóm thổ dân. Bởi vì con người trong quá khứ tôn trọng sự cân bằng tự nhiên của mọi thứ và cùng tồn tại trong sự hài hòavới tự nhiên, loài người có thể tồn tại như một loài. Tuy nhiên, trong một khoảng thời gian ngắn hàng thập kỷ, môi trường đã phải chịu những thiệt hại theo cấp số nhân chưa từng thấy trước đây, khiến kiến thức truyền thống trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.
Cùng nhau làm việc và chia sẻ những gì họ có, người dân bản địa củng cố tinh thần cộng đồng và sự gắn kết. Ảnh: xuanduongvan87
Luôn đặt người khác lên hàng đầu
Những người Yanomamis nói trên có một thói quen rất đặc biệt. Khi đi săn, họ không bao giờ ăn những gì họ săn được và cũng không mang về nhà. Họ thường mang nó đến làng để chia sẻ thức ăn cho những người khác. Người đi săn chỉ ăn thức ăn do người khác cung cấp.
Từ rất sớm, các cô gái Yanomami học cách giúp mẹ trồng trọt, gánh nước từ sông và nấu ăn cho cộng đồng. Trong bộ lạc, tất cả trẻ em Yanomami đều được dạy rằng chia sẻ là trụ cột cơ bản của nhóm và mọi thành viên đều có thể tham gia vào quá trình ra quyết định của cộng đồng.
Trong Sanbộ lạc ở Botswana, những người trẻ tuổi được khuyên can đảm nhưng khiêm tốn, nhấn mạnh sự rộng lượng là một phẩm chất đáng ngưỡng mộ và ích kỷ là một đức tính không mong muốn.
Đáng chú ý hơn nữa, lòng vị tha của nhiều bộ lạc vượt ra ngoài cộng đồng của họ. Khi những đoàn quân Baka ở Trung Phi thu thập khoai lang; họ đảm bảo rằng củ vẫn còn nguyên vẹn. Điều này tạo điều kiện cho sự phát triển của chúng trong rừng, nơi voi và lợn rừng cũng ăn những món ngon này.
So với môi trường năng động mà hầu hết chúng ta đang sống, lối sống của người dân bản địa có thể được tóm gọn trong một từ: “đơn giản”. Tuy nhiên, nó tiết lộ vô số thông tin quý giá mà họ có trong tâm trí và trái tim. Cách họ thu thập thức ăn là một trường hợp đáng kể.
Khi thu thập thức ăn, một thành viên bộ lạc không nghĩ đến việc thỏa mãn cơn đói của mình; thay vào đó, anh ấy được thúc đẩy bởi trách nhiệm nuôi sống cộng đồng. Mỗi một chút nỗ lực mà anh ấy bỏ ra đều có thể được đền đáp bằng những nụ cười vào khoảnh khắc ăn cùng nhau.
Vị tha, sống hòa hợp với thiên nhiên và tìm thấy sự hài lòng trong cuộc sống giản dị là một số trong vô số bài học mà người bản địa có thể dạy cho chúng ta. Bằng cách học hỏi từ những truyền thống cổ xưa, chúng ta có thể tiếp cận con người thật của mình.
