Dân số Việt Nam đối mặt với những thách thức nào?

Hết năm 2020, dân số Việt Nam là bao nhiêu?

Đến hết năm 2020, dân số cả nước ước tính là 97,58 triệu người, tăng gần 1,1 triệu người so với năm 2019.

Theo Tổng cục Thống kê, trong quý IV/2020, tình hình lao động, việc làm có nhiều khởi sắc hơn với các quý đầu năm, nhưng tỷ lệ thất nghiệp, thiếu việc làm vẫn cao hơn năm 2019.

Năm 2020, dân số Việt Nam trung bình ước tính là 97,58 triệu người, tăng 1,098 triệu người, tương đương tăng 1,14% so với năm 2019. Trong tổng dân số, dân số thành thị là 35,93 triệu người, chiếm 36,8%; dân số nông thôn 61,65 triệu người, chiếm 63,2%; dân số nam 48,59 triệu người, chiếm 49,8%; dân số nữ 48,99 triệu người, chiếm 50,2%.

Lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên của cả nước trong quý IV/2020 ước tính là 55,1 triệu người, tăng 563,8 nghìn người so với quý III và giảm 860,4 nghìn người so với cùng kỳ năm 2019. Tính chung năm 2020, lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên là 54,6 triệu người, giảm 1,2 triệu người so với năm 2019.

Quý IV/2020, lao động 15 tuổi trở lên đang làm việc ước tính là 54 triệu người. Tính chung cả năm 2020, lao động 15 tuổi trở lên đang làm việc là 53,4 triệu người, bao gồm 17,5 triệu người đang làm việc ở khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản, giảm 7,2% so với năm 2019; khu vực công nghiệp và xây dựng 16,5 triệu người, tăng 0,3%; khu vực dịch vụ 19,4 triệu người, tăng 0,1%.

Tính chung năm 2020, tỷ lệ thất nghiệp chung ước tính là 2,26%. Trong đó, tỷ lệ thất nghiệp ở khu vực thành thị là 3,61%; khu vực nông thôn là 1,59%.

Tỷ lệ thất nghiệp của lao động trong độ tuổi là 2,48%, trong đó tỷ lệ thất nghiệp khu vực thành thị là 3,88%; khu vực nông thôn là 1,75%.

Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên (từ 15 - 24 tuổi) năm 2020 ước tính là 7,1%, trong đó khu vực thành thị là 10,63%; khu vực nông thôn là 5,45%.

Tỷ lệ thiếu việc làm của lao động trong độ tuổi ước tính là 2,51% (quý I/2020 là 2,21%; quý II là 3,08%; quý III là 2,79%; quý IV là 1,89%). Trong đó, tỷ lệ thiếu việc làm khu vực thành thị là 1,68%; tỷ lệ thiếu việc làm khu vực nông thôn là 2,93%.

Đại diện Tổng cục Thống kê đánh giá: "Tình hình lao động, việc làm quý IV/2020 có nhiều dấu hiệu khởi sắc so với quý trước nhưng do ảnh hưởng của dịch COVID-19 nên tỷ lệ thất nghiệp, thiếu việc làm tính chung cả năm 2020 cao hơn năm 2019, trong khi số người có việc làm, thu nhập của người làm công ăn lương thấp hơn năm trước".

Cơ quan thống kê cũng cho biết, tính chung năm 2020, cả nước có 16,5 nghìn lượt hộ thiếu đói, giảm 75,9% so với năm 2019, tương ứng 66,5 nghìn lượt nhân khẩu thiếu đói, giảm 76,1%.

Ảnh minh họa.

Dân số Việt Nam đối mặt với những thách thức nào?

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Trường Sơn, công tác dân số đang gặp nhiều thách thức rất lớn cả về quy mô, cơ cấu, chất lượng dân số.

"Từ việc chỉ tập trung giải quyết vấn đề kế hoạch hóa gia đình để ổn định quy mô dân số, nay công tác dân số phải đẩy mạnh việc giải quyết toàn diện các vấn đề cả về quy mô, cơ cấu, phân bố, nhất là nâng cao chất lượng dân số", ông Sơn cho biết.

Mức sinh đang chênh lệch đáng kể giữa các vùng, miền, tỉnh, thành phố. Có những nơi mức sinh xuống thấp như một số tỉnh, thành phố vùng đông nam bộ, đồng bằng sông Cửu Long. Trong khi đó, các tỉnh miền núi phía bắc, bắc trung bộ và huyên hải miền trung, Tây Nguyên, mức sinh còn rất cao.

Tại TP HCM tỷ lệ sinh chỉ đạt 1,39 con trên một phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ. Tỷ lệ này ở Hà Tĩnh, Nghệ An là 2,75-2,83 con trên một phụ nữ tuổi sinh đẻ.

Bên cạnh đó, mất cân bằng giới tính khi sinh diễn ra ở mức nghiêm trọng và ngày càng lan rộng.

Năm 2013, tỷ lệ giới tính khi sinh cả nước là 113,8 bé trai/100 bé gái. Năm 2018, tỷ số này là 114,9/100. Năm 2019 giảm nhẹ còn 111,5/100.

Việt Nam có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất thế giới nhưng chưa có hệ thống giải pháp để thích ứng. Trong khi đó lợi thế dân số vàng chưa được khai thác và phát huy hiệu quả. Từ năm 2011, Việt Nam đã bắt đầu bước vào giai đoạn già hóa dân số khi tỷ lệ người trên 60 tuổi chiếm xấp xỉ 10%. Năm 2019, tỷ lệ này lên 12%. Dự báo, đến năm 2038, tỷ lệ người trên 60 tuổi tăng lên trên 20%. Khi đó, Việt Nam chính thức bước sang giai đoạn dân số già.

Như vậy, Việt Nam chỉ mất khoảng 30 năm chuyển từ giai đoạn già hóa dân số sang dân số già, trong khi các nước có nền kinh tế phát triển mất nhiều thập kỷ, thậm chí hơn một thế kỷ. Ví dụ, Pháp mất 115 năm, Thụy Điển 85 năm, Mỹ 69 năm, để chuyển từ giai đoạn già hóa dân số sang giai đoạn dân số già.

Về chất lượng dân số, tuổi thọ trung bình của người Việt cao (73,5 tuổi), tuy nhiên số năm sống khỏe mạnh thấp so với nhiều nước. Số năm phụ nữ sống có bệnh tật trung bình khoảng 11 năm và nam giới khoảng 8 năm. Gánh nặng bệnh tật kép, thường mắc các bệnh mạn tính, bình quân mỗi người cao tuổi mắc ba bệnh, chủ yếu là các bệnh không lây nhiễm đòi hỏi điều trị và chăm sóc lâu dài.

Bên cạnh những thách thức lớn này, Việt Nam duy trì được mức sinh thay thế suốt 14 năm qua. Tỷ lệ tăng dân số trung bình từ 1,05 đến 1,15% một năm, hiện quy mô dân số đạt gần 96,5 triệu người. Tình trạng suy dinh dưỡng, tử vong bà mẹ và trẻ em đều giảm mạnh. Tầm vóc, thể lực người Việt cải thiện.