Chú trọng toàn diện công tác dân số, đảm bảo phát triển bền vững trong tình hình mới

Nhân ngày Dân số Việt Nam 26/12/2018, ông Nguyễn Doãn Tú - Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số kế hoạch hoá gia đình (Bộ Y tế) đã đưa ra một số nhận định, phương hướng thực hiện công tác dân số trong tình hình mới đồng thời chỉ ra những cơ hội, thách thức và giải pháp.

Theo ông Tú, ngày 25/10/2017, Nghị quyết số 21-NQ/TW của Hội nghị lần thứ 6 Ban chấp hành Trung ương Đảng (khóa XII) về công tác Dân số trong tình hình mới (Nghị quyết số 21-NQ/TW) được ban hành xác định phương hướng của công tác dân số trong tình hình mới.

Nghị quyết này xác định phương hướng của công tác dân số trong tình hình mới là: "Tiếp tục chuyển trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hoá gia đình sang dân số và phát triển. Công tác dân số phải chú trọng toàn diện các mặt quy mô, cơ cấu, phân bố, đặc biệt là chất lượng dân số và đặt trong mối quan hệ hữu cơ với các yếu tố kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh và bảo đảm phát triển nhanh, bền vững".

Ông Nguyễn Doãn Tú - Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số kế hoạch hoá gia đình (Bộ Y tế).

>>>"Cần ghi nhận và tôn vinh những đóng góp của các cộng tác viên dân số"

Lãnh đạo Tổng cục Dân số kế hoạch hoá gia đình (Bộ Y tế) khẳng định, nhận thức rõ vận hội và thách thức, sáng tạo trong quá trình thực hiện các giải pháp nhằm quán triệt phương hướng và đạt được các mục tiêu do Nghị quyết 21-NQ/TW đề ra là nhiệm vụ cấp bách hiện nay.

Để thực hiện tốt công tác dân số trong tình hình mới, Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số kế hoạch hoá gia đình (Bộ Y tế) cũng chỉ ra những cơ hội và thách thức trong việc thực hiện 6 nhóm mục tiêu do Nghị quyết số 21-NQ/TW đề ra.

Theo đó, đối với mục tiêu duy trì mức sinh thay thế thì cần phải xây dựng các giải pháp phù hợp với từng vùng, từng tỉnh sao cho vừa đảm bảo duy trì vững chắc mức sinh thay thế, vừa tiến tới đồng đều về mức sinh trên phạm vi cả nước vừa là yêu cầu, vừa là thách thức lớn của công tác dân số hiện nay.

Việc đưa tỉ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên là một vấn đề hết sức quan trọng. Nguyên nhân của mất cân bằng giới tính khi sinh ở nước ta là sự kết hợp giữa yếu tố văn hóa truyền thống sâu xa phải có con trai nối dõi tông đường với sự lạm dụng thành tựu công nghệ y sinh học và chuẩn mực sinh ít con đã phổ biến.

"Xóa bỏ tâm lý, tập quán "thâm căn cố đế" – ưa thích con trai, kiểm soát việc lạm dụng kỹ thuật và công nghệ hỗ trợ lựa chọn giới tính thai nhi là rất khó khăn, chắc chắn không phải là chuyện “một sớm, một chiều”, đòi hỏi đồng bộ nhiều giải pháp, trước mắt và lâu dài; sự nỗ lực kiên trì, liên tục và mạnh mẽ của toàn xã hội", ông Nguyễn Doãn Tú nhận định.

Đối với mục tiêu tận dụng hiệu quả cơ cấu dân số “vàng”. Lãnh đạo Tổng cục Dân số kế hoạch hoá gia đình (Bộ Y tế) cho rằng mỏ vàng không khai thác thì còn, cơ cấu dân số “vàng” không khai thác thì sẽ mất (vào khoảng năm 2040). Vì vậy, cần khẩn trương tận dụng cơ hội quý hiếm này để phát triển nhanh và bền vững đất nước.

Đoàn công tác của Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGĐ - Bộ Y tế) đến thăm hỏi và động viên các gia đình thực hiện tốt công tác dân số tại thôn Nà Phả (xã Hà Vị (huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Kạn)

Ngoài ra, việc thích ứng với già hóa dân số cũng cần được lưu tâm. Theo dự báo, Việt Nam sẽ có “dân số già” vào năm 2035, khi tỉ lệ này tăng lên tới 20 % với khoảng 21 triệu người cao tuổi. Già hóa dân số là biểu hiện của thành tựu phát triển kinh tế, xã hội kết quả là tăng nhanh tuổi thọ bình quân và thành tựu giảm sinh - hiệu quả của chương trình kế hoạch hóa gia đình.

Tuy nhiên, là một nước đang phát triển, thế hệ người cao tuổi hiện nay trải qua nhiều năm chiến tranh và nghèo khó nên già hóa dân số cũng đặt ra nhiều vấn đề như: an sinh xã hội, thu nhập, chăm sóc sức khỏe, việc làm cho người cao tuổi, xây dựng môi trường xã hội thân thiện với người cao tuổi;… Vì vậy, “thích ứng với già hóa dân số” là một thách thức lớn hiện nay, nhất là trong điều kiện Việt Nam già hóa nhanh.

Bên cạnh đó, phân bổ dân số hợp lý và quản lý dân cư cũng là một trong những vấn đề cấp bách. Tạo điều kiện thông thoáng cho dòng di cư diễn ra trôi chảy, đồng thời định hướng, điều hòa để phân bố dân số hợp lý trên phương diện kinh tế, xã hội, an ninh, quốc phòng vừa là yêu cầu, vừa là thách thức hiện nay. Bên cạnh đó, những biến đổi dân số diễn ra mạnh mẽ, nhanh chóng nên cần xây dựng cần hệ thống thông tin quản lý dân cư phù hợp, linh hoạt, cập nhật và chính xác.

Đặc biệt, theo lãnh đạo Tổng cục Dân số kế hoạch hoá gia đình thì việc nâng cao chất lượng dân số cũng là một trong những yếu tố cực kỳ quan trọng. Chất lượng dân số là sự phản ánh các đặc trưng về thể chất, trí tuệ và tinh thần của toàn bộ dân số. Quá trình phát triển của lịch sử hiện đại, đặc biệt là trong thời đại 4.0 cho thấy chất lượng dân số là yếu tố quan trọng bậc nhất quyết định sự phát triển của mỗi quốc gia.

Nhờ những thành tựu phát triển kinh tế, xã hội, chất lượng dân số của nước ta không ngừng được nâng lên. Nhiều năm nay, Tổng cục DS-KHHGĐ thực hiện các dự án nâng cao chất lượng dân số ngay trong giai đoạn đầu đời, như: Tư vấn, khám sức khỏe tiền hôn nhân; tầm soát bệnh, tật trước sinh và sơ sinh đã thu được những kết quả tốt nhưng vẫn chỉ mới trong khuôn khổ các dự án.

Theo ông Nguyễn Doãn Tú - Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số kế hoạch hoá gia đình (Bộ Y tế), để thực hiện thành công Nghị quyết 21-NQ/TW về công tác dân số trong tình hình mới, để đạt được những mục tiêu đề ra, cần triển khai đồng bộ hệ thống 7 giải pháp mà Nghị quyết đã xác định, bao gồm các giải pháp về lãnh đạo, chỉ đạo; truyền thông thay đổi hành vi; xây dựng pháp luật và chính sách; củng cố và phát triển mạng lưới cung cấp dịch vụ; đầu tư và quản lý tài chính; củng cố, hoàn thiện tổ chức bộ máy và hợp tác quốc tế.