Vì sao có người đặt lưng là ngủ, người lại trằn trọc đến sáng?

Giữa đêm khuya, trong ánh sáng mờ của chiếc điện thoại và những lo toan về cơm áo, giấc ngủ ngày càng trở nên xa xỉ.

Nhiều người “thử hết bài”: thay gối công nghệ cao, uống melatonin, bật tiếng sóng biển, đắp chăn trọng lực… mà mắt vẫn mở thao láo.

Thế nhưng ở đâu đó lại có những người được trời ban giấc ngủ, họ có thể ngủ bất cứ nơi nào, từ giường êm đến ghế văn phòng, thậm chí bên lề đường ồn ào, vẫn say sưa giữa tiếng sấm chớp.

Giấc ngủ cũng có… gen riêng

Các chuyên gia cho rằng, khả năng ngủ ngon có yếu tố di truyền rất lớn.

Một nghiên cứu theo dõi hơn 2.400 trẻ em từ khi 1,5 tuổi đến 15 tuổi cho thấy những đứa trẻ ngủ ngon từ nhỏ thì lớn lên vẫn giữ được thói quen ấy; còn những em hay trằn trọc, khi trưởng thành dễ rơi vào tình trạng mất ngủ mãn tính.

Khoa học gọi đây là “phản ứng ngủ cao” – tức là cơ thể nhạy cảm hơn bình thường với căng thẳng và môi trường xung quanh.

Chỉ cần một yếu tố nhỏ như tiếng điều hòa, ánh sáng hắt qua rèm hay tâm trạng không vui cũng đủ khiến họ trằn trọc cả đêm.

Một nghiên cứu tại Trung Quốc thậm chí chỉ ra, người mang biến thể gen Per2 (rs7602358) có nguy cơ mất ngủ cao hơn dưới cùng mức độ áp lực công việc.

Nói cách khác, có người ngủ ngon đơn giản vì… họ trúng “vé số di truyền”.

Thế nên, nếu bạn chỉ cần lệch gối là không ngủ được, hay nghe tiếng ngáy là tỉnh táo cả đêm, đó không phải yếu đuối hay khó tính mà là đặc điểm sinh học.

Ngủ nhanh chưa chắc là dấu hiệu tốt

Ai mất ngủ cũng thèm cảm giác vừa nằm xuống là ngủ ngay nhưng theo các chuyên gia, ngủ quá nhanh chưa chắc đã là giấc ngủ khỏe mạnh.

Khoa học gọi khoảng thời gian từ lúc nhắm mắt đến khi ngủ là thời gian tiềm ngủ (sleep latency).

Với người trưởng thành, thời gian lý tưởng là 10–20 phút.

Nếu mất hơn 30 phút mới chợp mắt, có thể bạn bị mất ngủ.

Nhưng nếu ngủ trong chưa đầy 8 phút, đó lại là dấu hiệu ngủ rũ hoặc thiếu ngủ trầm trọng.

Một số bệnh nhân bị ngưng thở khi ngủ, hoặc mắc chứng ngủ rũ có thể đột ngột ngủ gục khi đang làm việc, ăn cơm hay lái xe.

Với những người thường xuyên ngủ liền khi chạm gối, điều đó đôi khi chỉ là cơ thể đang đòi lại giấc ngủ bị thiếu hụt. Ngủ nhanh không phải tài năng mà là tín hiệu cơ thể đang kiệt sức.

Giấc ngủ là lĩnh vực hiếm hoi mà càng cố, càng hỏng. Càng buông, càng dễ ngủ.

Bác sĩ chuyên khoa giấc ngủ Dư Châu Vĩ từng đúc kết một công thức đơn giản:

Ngủ = Nhịp điệu + Động lực – Trở ngại

Thứ nhất, hãy tôn trọng nhịp sinh học của cơ thể.

Có người ngủ sớm, có người quen ngủ muộn, không cần ép mình theo chuẩn giấc ngủ 8 tiếng. Chỉ cần sáng dậy thấy tinh thần sảng khoái, đó đã là một đêm ngủ ngon.

Thứ hai, tạo động lực cho giấc ngủ.

Ban ngày nên vận động, tiếp xúc ánh sáng tự nhiên, hạn chế ngủ trưa.

Càng năng động, buổi tối càng dễ buồn ngủ.

Ngược lại, cà phê, trà hay nước tăng lực chỉ khiến não tỉnh hơn, kéo dài cơn trằn trọc.

Thứ ba, loại bỏ trở ngại của giấc ngủ.

Đó có thể là ánh sáng, tiếng ồn, lo âu, hoặc thậm chí là… chiếc điện thoại bạn vẫn cầm trước khi ngủ.

Hãy thử tạo nghi thức trước khi ngủ: tắm nước ấm, giãn cơ, nghe nhạc nhẹ, tắt điện thoại và để cơ thể được thư giãn hoàn toàn.

Với người nhạy cảm, chỉ cần rèm khép kín, chăn phẳng phiu, phòng yên tĩnh… cũng đã là liều thuốc ngủ tự nhiên.

Ngủ là bản năng, nhưng để ngủ ngon, đôi khi ta phải học cách sống chậm lại. Đừng đặt mục tiêu ngủ nhanh mà hãy để giấc ngủ tự tìm đến khi cơ thể và tâm trí đều thư thái.