Việt Nam khẳng định quyền tự quyết sinh sản, hướng tới phát triển bền vững

Với chủ đề “Quyền tự quyết về sinh sản trong một thế giới đang thay đổi”, sự kiện khẳng định cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc tôn trọng, bảo vệ và thúc đẩy quyền sinh sản, coi đây là yếu tố then chốt để phát triển bền vững và nâng cao chất lượng cuộc sống cho mọi người dân.

Pháp luật bảo vệ quyền sinh sản của người dân

Phát biểu tại lễ mít tinh, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban thường trực Ban Chỉ đạo Quốc gia Dân số và Phát triển, nhấn mạnh: “Pháp lệnh Dân số sửa đổi năm 2025 vừa được thông qua. Trong đó, quyền tự quyết về sinh sản của cá nhân và cặp vợ chồng được tôn trọng, phù hợp với sức khỏe, điều kiện và hoàn toàn tự nguyện. Tinh thần này phù hợp với thông điệp của Ngày Dân số Thế giới năm nay “Quyền tự quyết về sinh sản trong một thế giới đang thay đổi”".

Pháp luật Việt Nam quy định: “Mỗi cặp vợ chồng, cá nhân có quyền quyết định về thời gian sinh con, số con và khoảng cách giữa các lần sinh phù hợp với lứa tuổi, tình trạng sức khỏe, điều kiện học tập, lao động, công tác, thu nhập và nuôi dạy con của cặp vợ chồng, cá nhân trên cơ sở bình đẳng”. Quy định này là một trong những nội dung thể hiện rất rõ việc “trao quyền tự quyết về sinh sản”.

Theo báo cáo mới nhất, Việt Nam hiện có quy mô dân số hơn 101 triệu người, đang trong giai đoạn dân số vàng với nhiều lợi thế phát triển. Tuy nhiên, Bộ Y tế cũng cảnh báo những thách thức lớn: mức sinh đã giảm xuống còn 1,91 con/phụ nữ vào năm 2024, tỷ lệ già hóa dân số tăng nhanh, mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn ở mức cao, và tình trạng sinh con ở tuổi vị thành niên còn đáng lo ngại.

Để ứng phó, Bộ Y tế đang tập trung xây dựng Luật Dân số và Chương trình mục tiêu Quốc gia chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026–2035, lấy con người làm trung tâm, bảo đảm an sinh xã hội, bình đẳng giới và phát triển bền vững.

Dự thảo Luật Dân số trình Quốc hội sắp tới sẽ đề xuất nhiều chính sách hỗ trợ: ưu đãi về chế độ nghỉ thai sản, hỗ trợ tài chính cho các gia đình sinh con, khuyến khích sinh đủ hai con, phát triển mạng lưới chăm sóc người cao tuổi, thúc đẩy khám sức khỏe trước hôn nhân, tầm soát dị tật trước sinh và sơ sinh, từng bước nâng cao chất lượng dân số.

Hợp tác quốc tế: Chìa khóa cho phát triển bền vững

Tại sự kiện, bà Pauline Tamesis, Điều phối viên thường trú Liên Hợp Quốc tại Việt Nam, khẳng định: “Liên Hợp Quốc tại Việt Nam cam kết tiếp tục hợp tác chặt chẽ với Chính phủ trong việc đảm bảo tiếp cận phổ cập với các dịch vụ sức khỏe sinh sản có chất lượng; hỗ trợ thúc đẩy các chính sách dân số toàn diện; mở rộng giáo dục giới tính toàn diện phù hợp với độ tuổi và dịch vụ thân thiện với thanh niên; tăng cường hệ thống dữ liệu để phục vụ tốt hơn cho công tác lập kế hoạch và đầu tư”.

Tại chương trình, ông Matt Jackson, Trưởng Đại diện Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) tại Việt Nam, đã trình bày tóm tắt về Báo cáo tình trạng dân số thế giới 2025, nêu lên một số thông tin khảo sát đáng lưu ý.

Cụ thể: Khảo sát 14 quốc gia trên toàn cầu của Quỹ Dân số Liên hợp quốc cho thấy:

- Cứ 5 người thì có 1 người không thể có đủ số con như mong muốn.

- Hơn một nửa số người được khảo sát cho rằng các yếu tố kinh tế là rào cản chính đối với việc làm cha mẹ.

- Cứ 3 người thì có 1 người từng mang thai ngoài ý muốn.

- 40% người trên 50 tuổi cho biết không đạt được quy mô gia đình mong muốn.

Trong bối cảnh đó, ông Matt Jackson ghi nhận những thành tựu quan trọng và nỗ lực của Việt Nam trong công tác dân số, đặc biệt là việc thực hiện quyền tự quyết về sinh sản.

“Không thể có phát triển bền vững nếu thiếu đi quyền tự quyết về sinh sản. Khi đảm bảo quyền được lựa chọn của mỗi người, chúng ta đang trao quyền cho các gia đình, thúc đẩy bình đẳng giới và mở ra tiềm năng của thay đổi dân số”, ông Matt Jackson cho hay.

UNFPA tái khẳng định cam kết đồng hành cùng Chính phủ Việt Nam trong quá trình xây dựng Luật Dân số mới và triển khai Chương trình mục tiêu Quốc gia chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035.