Những điều “nằm lòng” khi du Xuân lễ Phật trên non thiêng Yên Tử

Yên Tử (Uông Bí, Quảng Ninh) là một trong những địa điểm tâm linh nổi tiếng nhất khu vực phía Bắc.

Mùa lễ hội ở đây kéo dài từ ngày 10/1 đến hết tháng 3 Âm lịch. Khoảng thời gian này, du khách khắp nơi lại nô nức tìm về lễ Phật, vãn cảnh. Tuy nhiên, việc hành lễ sao cho đúng, cho phù hợp thì không phải ai cũng biết.

Những điểm dừng chân

Tượng phật Hoàng Trần Nhân Tông trên non thiêng Yên Tử

Ca dao xưa có câu: “Trăm năm tích đức tu hành/Chưa đi Yên Tử, chưa thành quả tu”. Đến với Yên Tử là đến với nơi linh thiêng và in đậm bao dấu tích lịch sử về vị vua Phật tài ba Trần Nhân Tông. Yên Tử không chỉ đẹp về cảnh quan mà còn hấp dẫn bởi môi trường sinh thái với trúc lâm (rừng trúc), rừng thông, những cây tùng cổ thụ xen kẽ trong các di tích tôn giáo… Tất cả tạo nên sự tĩnh lặng và trong lành, vừa thiêng liêng vừa hoang sơ làm nao lòng du khách. Đến đây, người ta như trút bỏ được những gánh nặng lo toan đời thường. Sự thanh thản ấy sẽ là liều thuốc vô cùng quý giá.

Chia sẻ với chúng tôi, Phật tử Nguyễn Thị Thái Thanh (70 tuổi, pháp danh Tịnh Minh) - người có 40 năm đều đặn hành hương về Yên Tử và là một trong những thành viên chủ chốt dẫn khách du lịch tới các nơi lễ Phật, cho biết: “Yên Tử là chốn đất Phật linh thiêng. Danh thắng này gắn liền với tên tuổi của vua Trần Nhân Tông khi ông nhường ngai vàng đến đây tu hành và lập ra Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử. Ông được coi là tổ sư đầu tiên của dòng Thiền này với tên gọi Điều Ngự Giác Hoàng”. Được biết khi đến tu hành tại đây, Phật hoàng Trần Nhân Tông đã cho xây dựng một hệ thống công trình gồm chùa, am, tháp…làm nơi tu tập và truyền giảng.

Hàng năm, từ những ngày đầu tháng Giêng, du khách thập phương lại tấp nập về Hội xuân Yên Tử lễ Phật. Những hoạt động chính diễn ra trong mùa lễ hội như: Ngày 10 tháng Giêng hàng năm tổ chức lễ khai mạc Hội xuân truyền thống với nhiều nghi thức như Lễ dâng hương cúng Phật, bái Tổ Trúc Lâm. Văn nghệ diễn xướng tái hiện sự tích lịch sử, ví như “múa bài bông” – điệu múa cổ tương truyền có từ thời Trần, thường được trình diễn tại các đại lễ của triều đình. Văn hóa tâm linh, những huyền thoại về Tam Tổ Thiền phái Trúc Lâm tôn kính. Lễ khai ấn "Dấu thiêng chùa Đồng" đầu năm rất quan trọng và các hoạt động văn hóa dân gian, múa Rồng Lân, võ thuật cổ truyền, trò chơi dân gian,… tưng bừng, nhộn nhịp.

Với 30 năm dẫn đoàn đi lễ, bà Thanh cho biết: “Những điểm nhấn chính khi đến Yên Tử là Chùa Giải Oan, chùa Hoa Yên và điểm cuối cùng là chùa Đồng. Trên trục chính ấy du khách còn gặp suối Giải Oan, Tháp Tổ, chùa một mái, chùa Bảo Sái, tượng Yên Kì Sinh, am Ngoạ Vân, bàn cờ tiên, Thác vàng, Thác Bạc, nhiều am, tháp và thắng cảnh khác”…. Có hai con đường cho du khách đi lên tới chùa Đồng. Một là đi đường bộ, hai là cáp treo. Nhưng hiện nay, đa số người dân lựa chọn cáp treo để tiết kiệm thời gian. Và từ cáp treo cũng dừng lại ở những địa điểm quan trọng mà người dân cần tới lễ. Trước khi đến chùa Giải Oan, du khách sẽ đi qua suối Giải Oan - con suối linh thiêng tại Yên Tử. Nơi xưa kia hàng trăm cung tần mỹ nữ đã trẫm mình tại đây tỏ lòng trung với Vua Trần Nhân Tông khi ngài lên Yên Tử tu hành. Vua Trần xót thương cho số phận của họ nên đã lập đàn tràng làm lễ siêu độ, đồng thời lập ra chùa Giải Oan. “Đến suối, ở bên trái có một Đàn Tràng (theo cách gọi của những người dân nơi đây), mỗi người đi chùa nên tới thắp nén hương cho các cung tần mỹ nữ xưa kia trước khi lên Chùa Giải Oan”, bà Thanh cho biết thêm.

Sau khi lên chùa Giải Oan, người hành hương tiếp tục leo lên đến Tháp Tổ. Bà Thanh cho biết: “Tháp Tổ là tháp trung tâm của vườn tháp Huệ Quang, nơi đây lưu giữ xá lợi của Phật Hoàng Trần Nhân Tông. Nếu có thời gian du khách nên thắp mỗi ngôi tháp 1 nén hương. Sau đó tiếp tục qua dốc Dây Diều đến chùa Hoa Yên, ngôi chùa chính của Yên Tử, nơi Phật Hoàng từng tu hành và giảng đạo. Lưu ý, chúng ta nên dành thời gian về phía sau của chùa là nhà thờ tổ để thắp hương 3 vị tam tổ Trúc Lâm là Vua Trần Nhân Tông, Pháp Loa, Huyền Quang.

Tiếp tục hành trình về hướng tay phải sẽ gặp chùa Một Mái ở phía trên. Tiếp theo, chúng ta đi theo đường chính khoảng vài chục mét thì có đường leo tiếp đến chùa Bảo Sái. Leo tiếp qua khu dịch vụ của người dân nơi đây, hãy dừng lại thắp hương tại tượng đá An Kỳ Sinh (một vị đạo sỹ nổi tiếng từng qua đỉnh Yên Tử tìm cây thuốc để luyện linh đan trường sinh bất lão rồi hóa đá). Điểm tiếp theo là Quảng trường Phật Hoàng Trần Nhân Tông, nơi đặt pho tượng Phật Hoàng nặng 138 tấn đã được khánh thành vào ngày 3/12/2013. Cách đó khoảng 300m là điểm dừng chân cuối cùng – Chùa Đồng, nơi quanh năm mây bao phủ khiến du khách có cảm giác “Nói cười giữa mây xanh””.

Không nên sắm sửa nhiều đồ lễ

Thượng tọa Thích Thanh Quyết

Việc sửa soạn lễ vật để cúng lễ trên chùa Yên Tử đều là lễ chay. Thượng tọa Thích Thanh Quyết (Phó Chủ tịch Hội đồng trị sự Trung ương giáo hội Phật giáo Việt Nam, Trưởng ban trị sự Giáo hội Phật giáo tỉnh Quảng Ninh) cho biết: “Đến dâng hương tại các điểm trên non thiêng Yên Tử chỉ được sắm lễ chay như hương, hoa tươi, quả chín, oản phẩm, xôi chè... Nhà chính là ban Tam Bảo thờ Phật, khi đặt lễ ở ban này để cúng dường chư Phật thì đầy đủ nhất phải gồm 5 món: hương, nến, hoa, quả và nước. Trong trường hợp không chuẩn bị được hết như vậy thì cũng không sao, cúng chư Phật bằng tấm lòng thành chân thật. Vì thế, mọi người chỉ cần bông hoa, chén nước vào dâng lễ là đủ”.

Bà Nguyễn Thị Thái Thanh cho biết thêm tuyệt đối không được dâng lễ mặn ở khu vực chính điện, tức là nơi thờ tự chính của ngôi chùa.

Không nên sắm sửa quá nhiều đồ đi lễ Phật, chỉ cần thành tâm là được bởi lẽ quá trình di chuyển tới chùa Đồng rất xa. Nếu chú tâm sắm sửa nhiều lễ, du khách sẽ rất vất vả mang theo. Hoa tươi lễ Phật là hoa sen, hoa huệ, hoa mẫu đơn, hoa ngâu… không nên dùng các loại hoa tạp, hoa dại.