Trẻ nên ngủ cùng mẹ hay ngủ riêng?

Vấn đề không nằm ở nên hay không mà là khi nào và bằng cách nào để việc tách giường diễn ra nhẹ nhàng, an toàn và phù hợp với từng đứa trẻ.

Trong nhiều nghiên cứu về nuôi dạy con, ngủ chung (cosleep) thường được nhắc đến như một cách tăng cường kết nối mẹ – bé. Tiếp xúc cơ thể và hành vi bú mẹ kích thích tiết oxytocin, giúp trẻ cảm thấy an toàn, dễ đi vào giấc ngủ sâu hơn. Những đứa trẻ có gắn bó an toàn cũng được ghi nhận là thức giấc ban đêm ít hơn, giấc ngủ ổn định hơn.

Ở các quốc gia châu Á như Nhật Bản, Hàn Quốc, có tới khoảng 80% gia đình cho mẹ và con ngủ cùng, coi đây là biểu hiện của mối quan hệ cộng sinh tự nhiên. Trong khi đó, phương Tây lại khuyến khích trẻ ngủ độc lập rất sớm, đôi khi từ 3–4 tháng tuổi với niềm tin rằng điều này giúp trẻ sớm phát triển tính tự chủ.

Hai cách tiếp cận tưởng như đối lập nhưng thực ra không hề mâu thuẫn nếu đặt trong bối cảnh đúng độ tuổi.

0–2 tuổi: Ngủ cùng mẹ là lợi thế phát triển

Trong hai năm đầu đời, trẻ có chu kỳ ngủ ngắn, dễ tỉnh giấc. Giai đoạn này, giấc ngủ REM vốn đóng vai trò quan trọng với trí nhớ và sự phát triển não bộ chiếm tỷ lệ rất cao. Khi ngủ cạnh mẹ, trẻ có thể cảm nhận nhịp thở, thân nhiệt quen thuộc, từ đó ngủ sâu và liền mạch hơn.

Từ góc độ khoa học thần kinh, 0–2 tuổi cũng là thời kỳ bùng nổ kết nối synap. Những kích thích xúc giác tự nhiên khi ngủ cùng mẹ góp phần thúc đẩy sự phát triển của não bộ, đặc biệt là các vùng liên quan đến cảm xúc và cảm giác an toàn.

Chính vì vậy, nếu điều kiện cho phép, việc để trẻ ngủ cùng mẹ trong giai đoạn này không chỉ là tiện chăm sóc mà còn mang ý nghĩa sinh học rõ ràng.

Tuy nhiên, các yếu tố an toàn luôn phải được đặt lên hàng đầu. Hiệp hội Nhi khoa Hoa Kỳ khuyến cáo trẻ dưới 1 tuổi không nên ngủ chung giường để giảm nguy cơ đột tử ở trẻ sơ sinh. Nếu gia đình vẫn lựa chọn ngủ chung, cần loại bỏ chăn gối mềm, để trẻ nằm ngửa và tuyệt đối tránh rượu bia, thuốc lá.

Sau 2 tuổi: Đã đến lúc tập ngủ riêng

Từ sau 2 tuổi, khi thùy trán phát triển mạnh, trẻ bắt đầu hình thành khả năng tự điều chỉnh và kiểm soát bản thân. Đây là giai đoạn phù hợp để từng bước giảm sự phụ thuộc khi ngủ.

Ngủ riêng không chỉ giúp trẻ an toàn hơn về mặt vận động mà còn tạo điều kiện để con học cách tự xoa dịu cảm xúc. Khi không có bố mẹ bên cạnh, trẻ sẽ dần tìm ra những cách riêng như ôm gấu bông, mút tay, hoặc lẩm nhẩm tự trấn an để đi vào giấc ngủ.

Nhiều nghiên cứu tâm lý cho thấy, những đứa trẻ quen ngủ độc lập thường thích nghi tốt hơn với môi trường mới, tự tin hơn trong sinh hoạt tập thể và có khả năng quản lý bản thân tốt hơn. Nhưng điều này chỉ phát huy hiệu quả khi trẻ đã được xây dựng nền tảng gắn bó an toàn từ trước.

Làm sao để tách giường mà không gây áp lực?

Cho trẻ tham gia chọn ga giường, đèn ngủ để tạo cảm giác háo hức.

Chuẩn bị một vật ngủ cùng như thú bông, chăn nhỏ để thay thế vòng tay bố mẹ.

Bắt đầu từ những giấc ngủ trưa độc lập.

Cha mẹ cần thống nhất quan điểm và cách làm.

Chấp nhận việc trẻ có thể quay lại phòng bố mẹ nhiều lần nhưng vẫn kiên trì, nhẹ nhàng đưa con về phòng riêng.

Có những đứa trẻ cần vài tháng, có đứa trẻ cần vài năm để thực sự quen ngủ một mình. Và điều đó hoàn toàn bình thường.

Điều quan trọng nhất mà cha mẹ cần nhớ tách giường không có nghĩa là tách tình cảm. Khi trẻ sợ hãi và cần bố mẹ, việc được chào đón quay về sẽ củng cố cảm giác an toàn, chứ không làm con “bám” hơn.

Nuôi dạy con là hành trình dài và mỗi giai đoạn đều có vai trò riêng. Ngủ cùng hay ngủ riêng không phải là đúng – sai mà là đúng thời điểm. Bởi suy cho cùng, sự độc lập chỉ có thể nảy mầm vững vàng khi trẻ đã từng được yêu thương và chở che đủ đầy.