Đặt nước đá trước quạt có làm mát được không?

Bên cạnh việc sử dụng các thiết bị làm mát trong mùa hè như quạt điện, điều hòa, không ít người còn tìm đến những mẹo nhỏ nhằm nâng cao hiệu quả làm mát mà không tốn thêm chi phí.

Một trong những mẹo từng được lan truyền rộng rãi trên mạng xã hội là đặt chậu nước hoặc chậu đá trước quạt để tăng cảm giác mát mẻ trong phòng, thậm chí được coi là cách thay thế tạm thời cho điều hòa.

Tuy nhiên, liệu phương pháp này có thực sự hiệu quả như nhiều người vẫn nghĩ?

Hiệu quả của việc đặt chậu nước, chậu đá trước quạt

Trên thực tế, mẹo đặt chậu nước hoặc chậu đá trước quạt không chỉ phổ biến ở Việt Nam mà còn được áp dụng tại nhiều quốc gia có mùa hè khắc nghiệt hoặc thường xuyên trải qua các đợt nắng nóng kéo dài. Đây được xem là một cách làm mát đơn giản, dễ thực hiện và tiết kiệm chi phí. Dù không thể thay thế được điều hòa – thiết bị làm mát hiệu quả và chủ động hơn nhưng trong một số điều kiện nhất định, mẹo này vẫn có thể giúp cải thiện cảm giác nóng bức tạm thời.

Apartment Therapy, một chuyên trang về nhà cửa nổi tiếng tại Mỹ với hơn 22 triệu lượt độc giả mỗi tháng, từng giới thiệu phương pháp này như một dạng "quạt hơi nước tự chế". Theo hướng dẫn của trang, việc đặt chậu nước hoặc chậu đá trước quạt sẽ tạo ra hiệu ứng gió mát hơn thông thường, do hơi nước hoặc hơi lạnh từ đá bốc lên được luồng gió từ quạt thổi lan ra không gian xung quanh.

Cụ thể, nguyên lý của mẹo này dựa trên quá trình bay hơi: khi nước hoặc đá bốc hơi, chúng hấp thụ nhiệt từ không khí xung quanh, từ đó giúp giảm nhiệt độ cục bộ trong khu vực gần quạt. Khi kết hợp với luồng gió mạnh từ quạt, không khí mát được lan tỏa nhanh chóng, mang lại cảm giác dễ chịu hơn cho người sử dụng. Đặc biệt, nếu sử dụng đá lạnh thay vì nước thường, hiệu quả làm mát sẽ rõ rệt hơn trong thời gian ngắn.

Thậm chí, Shabbos House, một trung tâm cộng đồng của sinh viên Do Thái thành lập từ năm 1976, cũng từng lý giải hiện tượng này dưới góc nhìn khoa học. Theo đó, khi nước hoặc đá bay hơi dưới tác động của luồng gió, năng lượng nhiệt trong không khí sẽ được "rút" ra để chuyển nước từ dạng lỏng hoặc rắn sang hơi. Quá trình này làm giảm nhiệt độ không khí tại chỗ, từ đó giúp làm mát không gian một cách tự nhiên mà không cần đến thiết bị điện tử phức tạp.

Những lưu ý khi đặt chậu nước, chậu đá trước quạt

Hiệu quả thực tế của mẹo này còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như độ lớn của không gian phòng, mức độ thông thoáng, độ ẩm không khí và kích thước chậu nước/chậu đá... Trong một số trường hợp như không gian nhỏ, kín gió cách làm này không những không giúp hạ nhiệt mà còn gây cảm giác bí bách, khó chịu do độ ẩm tăng cao.

Các kiểu “quạt hơi nước tự chế” như đặt chậu nước hoặc chậu đá trước quạt cũng tiềm ẩn không ít rủi ro, đặc biệt là về mặt sức khỏe và vệ sinh không khí trong nhà.

Khi hơi nước bốc lên liên tục trong không gian kín, độ ẩm trong phòng sẽ tăng cao. Môi trường ẩm ướt như vậy vô tình trở thành điều kiện lý tưởng cho nấm mốc, vi khuẩn và nhiều tác nhân gây hại phát triển. Điều này đặc biệt đáng lưu ý với các gia đình có trẻ nhỏ, người cao tuổi hoặc người có tiền sử bệnh lý hô hấp như viêm mũi dị ứng, hen suyễn...

Không chỉ vậy, nếu nguồn nước hoặc đá sử dụng không đảm bảo vệ sinh, ví dụ như nước tái sử dụng, đá không rõ nguồn gốc sẽ giúp vi khuẩn có thể phát tán theo luồng gió từ quạt, lan rộng trong không gian sống và gây nguy cơ nhiễm khuẩn hô hấp hoặc kích ứng đường thở.

Ngoài ra, việc sử dụng quạt hơi nước tự chế không đúng cách còn làm giảm tuổi thọ của đồ đạc trong nhà. Độ ẩm cao làm thiết bị điện tử bị ẩm, chi tiết kim loại bị ăn mòn, mối hàn rỉ sét, và dễ gây chập cháy.

Do đó, khi áp dụng mẹo làm mát bằng nước hoặc đá trước quạt, người dùng cần thận trọng. Hãy sử dụng nước sạch, đá tinh khiết và chỉ áp dụng trong thời gian ngắn, không nên bật quạt liên tục với chậu nước hay đá đặt phía trước suốt cả ngày. Việc sử dụng nên có chừng mực, đúng lúc, đúng cách để đạt hiệu quả mà vẫn đảm bảo an toàn cho sức khỏe cả gia đình.

Để làm mát không gian sống trong những ngày hè oi ả mà không cần đến điều hòa, người dùng có thể áp dụng một số giải pháp đơn giản, hiệu quả và tiết kiệm khác.

Trước hết, hãy tận dụng luồng gió tự nhiên bằng cách mở cửa sổ, cửa chính theo hướng đón gió, đồng thời đóng kín các cửa hướng nắng gắt để hạn chế nhiệt xâm nhập vào nhà. Sử dụng rèm cửa màu sáng, chất liệu dày nhẹ hoặc phủ cách nhiệt cũng giúp giảm hấp thụ nhiệt từ bên ngoài. Vào ban đêm, nên tranh thủ mở cửa để không khí được lưu thông và hạ nhiệt cho căn phòng.

Bên cạnh đó, việc hạn chế bật đèn sợi đốt hay dùng thiết bị sinh nhiệt cao vào ban ngày cũng là một cách giúp giảm nhiệt tích tụ trong nhà. Các gia đình có thể bố trí thêm cây xanh trong nhà, đặc biệt là các loại cây có khả năng điều hòa không khí như lưỡi hổ, nha đam, trầu bà để tạo cảm giác mát mẻ và trong lành hơn.