Làm gì khi con đến tuổi dậy thì? (2)

Cảm giác cô đơn này thường đến với các em nếu trước đó gia đình, môi trường của các em có nhiều khuôn phép, công thức khép kín và khi bắt đầu bung phá để hòa mình vào môi trường bạn bè bỗng trở nên quan trọng đối với tuổi teen, các em gặp khó khăn không lý giải được, những vấn đề nhỏ bỗng trở nên phức tạp – bạn bè không giải quyết được những xích mích…v..v… Muốn hỗ trợ con vượt lên cảm giác có thể có này, bố mẹ nên:

Khuyến khích con có cái nhìn tích cực về sự vật, sự việc, con người. Nếu con mới chỉ biết phê phán thì hãy đặt những câu hỏi để con khám phá được những mặt hay, mặt thú vị của những người hoặc những sự việc gây cho con khó chịu. Chẳng hạn, nhận xét về chú hàng xóm: “Chú này công nhận hay xả rác lung tung, nhưng nếu mình nhắc nhở thì chú ấy thu dọn ngay mà lại không tự ái. Tính dễ chịu ghê!”. Hoặc: “Trời xầm xì quá, thế này là chúng ta không đi chơi bóng theo kế hoạch được. Nhưng cũng có cái hay là có thời gian ở nhà, bố con mình cùng xem một bộ phim mới. Lâu lắm rồi không xem...”

Năng nói lời khen chân thành và khuyến khích con nhận lời khen đó. Chẳng hạn: “Bác Nhật bảo con khéo tay là đúng đấy vì con khủng long con nặng cho em Bon rất đẹp. Theo bố, con không nên chối khi bác khen mà nhận nặn thêm mấy con khủng long nữa cho các anh chị nhà bác, cũng hay mà”.

Khuyến khích con nói ra điều mình mong muốn bằng cách: cứ mỗi tháng hoặc mỗi quý, cả nhà chơi trò: “Tôi muốn...” (Con muốn... Bố muốn... Mẹ muốn...). Nói được ra mong muốn của mình cũng là một kỹ năng tốt để tự hiểu bản thân, đồng thời biết cách cho người khác hiểu mình, không bắt người ta đoán già đoán non mà mình không đạt được lại dễ cảm thấy khó chịu.

Không giữ lại trong lòng những ấm ức, khó chịu, bực bội khi ai đó làm một điều gì mình chưa được hài lòng thì cũng hướng dẫn con cách nói ra điều ấy một cách xây dựng, không khiến người ta tự ái.

Bố mẹ cần lắng nghe và trò chuyện để hiểu con mình hơn

Những băn khoăn về cơ thể mình

Đây là những băn khoăn chính đáng, những thay đổi kỳ lạ trong cơ thể khiến các em lo lắng, hồi hộp, thậm chí, sợ hãi.Đây là lúc các em đặc biệt có nhiều câu hỏi về sinh lý mà không biết hỏi ai và thường thì bạn bè chia sẻ với nhau, ngoài ra có thể tiếp cận các nguồn thông tin khác một cách lén lút, e dè.

Vậy bố mẹ hãy chú ý, thời kỳ này, cố gắng tìm mua những cuốn sách nói về tuổi dậy thì, những cuốn sách trả lời nhiều câu hỏi của bạn trai, bạn gái mà các em có thể đọc một mình,không cảm thấy xấu hổ. Ngoài ra, hãy chủ động hướng dẫn các con (bố hướng dẫn con trai, mẹ hướng dẫn con gái) các vấn đề vệ sinh cá nhân, các vấn đề giới tính. Làm việc này một cách tự nhiên, không quan trọng hóa vấn đề.

Những thông điệp bị hiểu sai

Trong giao tiếp hàng ngày, chúng ta liên tục đưa ra các thông điệp và nhận thông tin từ “đối tác”. Tất cả những thông điệp đó giúp cho chúng ta hiểu nhau và xử lý các tình huống một cách hài hòa, đồng thuận.

Khi đến tuổi dậy thì, với sự xáo trộn về tâm sinh lý, đứa trẻ có thể hoàn toàn hiểu sai thông điệp từ phía bố mẹ và nó có quyền có những kết luận riêng của nó.Sự hiểu nhau giữa bố mẹ và con cái không phải chỉ ở chỗ, đồng ý với nhau về quan điểm này nọ, về gu thẩm mỹ, về gu nghệ thuật..v..v. mà còn nằm ở những thông điệp truyền đi không được hiểu đúng ấy.

Chẳng hạn, tôi lấy ví dụ của tôi: trong một thời gian dài bận bịu công việc, không gần gũi được con, tôi cảm thấy có lỗi và quyết định sắp xếp lại công việc của mình, bỏ đi một số việc, một số việc mang về nhà làm, thức rất khuya sau khi con ngủ. Thời gian con đi học về là luôn gặp tôi ở nhà, không làm gì ngoài làm việc nhà và nói chuyện với con, cho đến khi con ngủ. Tôi cũng không hề cho con biết về những vất vả sắp xếp của mình, chia sẻ mục đích của mình khi mình ở nhà nhiều hơn. Nhưng một lần, tôi nghe con tâm sự với bạn: Mẹ tớ không đi làm, chỉ ở nhà, có mỗi bố tớ làm việc thôi, mẹ tớ không kiếm ra tiền. Điều này làm tôi khá sốc. Không phải tôi lo việc cháu đánh giá mình làm hay không làm ra tiền mà thấy rõ, cháu không hề nhận được thông điệp mà mình muốn gửi.

Đôi khi, có cả những hành động của bố mẹ cũng đem đến cho trẻ một thông điệp sai. Ví dụ: bố mẹ chỉ âu yếm, hiền dịu khi con ốm. Thông điệp: “Con nên ốm nhiều hơn để bố mẹ tỏ ra quan tâm đến con”. Và chính những thông điệp bị hiểu lệch lạc đi đã gây tổn thương cho người trong cuộc chứ không phải chính thông điệp đó.

Vì vậy, bố mẹ cần trò chuyện sao cho thông điệp gửi đến con đúng là điều bố mẹ cần nói.

Tiến sĩ giáo dục Nguyễn Thụy Anh