5 dấu hiệu bất thường cơ quan sinh dục ở trẻ sơ sinh cha mẹ cần phát hiện sớm

Sinh con ra, cha mẹ nào cũng mong đứa trẻ khỏe mạnh, đủ tay chân, gương mặt hồng hào. Nhưng có những dấu hiệu bất thường ở cơ quan sinh dục dù nhỏ nếu không được nhận biết sớm, có thể ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất, tâm lý và chức năng sinh sản sau này của trẻ.

Không sờ thấy tinh hoàn trong bìu

Đây là một trong những bất thường phổ biến nhất ở bé trai – được gọi là tinh hoàn ẩn. Bình thường, trong 3 tháng cuối thai kỳ, hai tinh hoàn sẽ di chuyển từ ổ bụng xuống bìu. Nếu quá trình này bị gián đoạn, tinh hoàn sẽ “mắc kẹt” ở ống bẹn hoặc nằm trong bụng.

Cha mẹ có thể nhận thấy một hoặc hai bên bìu lép, không đều, không sờ thấy tinh hoàn. Nhiều người nghĩ đơn giản “sau này tự xuống”, nhưng thực tế, sau 6 tháng tuổi, nếu tinh hoàn vẫn chưa xuống bìu thì khả năng tự di chuyển gần như không còn.

Nếu để lâu, tinh hoàn bị ẩn sẽ phải chịu nhiệt độ cao hơn bìu 2–3°C, làm ảnh hưởng đến tế bào sinh tinh, giảm khả năng sinh sản và tăng nguy cơ ung thư tinh hoàn gấp nhiều lần. Trẻ cần được phẫu thuật hạ tinh hoàn trước 12–18 tháng tuổi để bảo tồn chức năng sinh dục.

Lỗ tiểu không nằm ở đầu dương vật

Ở một số trẻ trai, lỗ tiểu mở thấp hơn vị trí bình thường – có thể nằm ở thân, gốc dương vật hoặc bìu. Đây là dị tật gọi là lỗ tiểu lệch thấp (hypospadias), thường đi kèm dương vật cong xuống và bao quy đầu không khép kín phía dưới.

Trẻ bị lỗ tiểu lệch thấp có thể đi tiểu lệch dòng, bắn ra sau hoặc xuống dưới, gây khó khăn khi đứng tiểu. Nếu không được chỉnh sửa sớm, khi trưởng thành, dị tật này ảnh hưởng đến quan hệ tình dục và khả năng sinh sản. Điều trị cần phẫu thuật chỉnh hình – tốt nhất trước 18 tháng tuổi.

Các bác sĩ khuyến cáo: cha mẹ không nên cắt bao quy đầu sớm nếu thấy bất thường, vì da bao quy đầu là vật liệu cần thiết cho phẫu thuật sửa lỗ tiểu sau này.

Bộ phận sinh dục không rõ ràng - không biết là trai hay gái

Đây là tình huống hiếm nhưng gây hoang mang cho nhiều gia đình. Khi sinh ra, nếu cơ quan sinh dục ngoài của trẻ mơ hồ, không xác định được giới tính (âm vật phì đại, bìu nhỏ, lỗ tiểu ở vị trí bất thường...), bác sĩ sẽ nghi ngờ rối loạn phát triển giới tính (lưỡng giới giả).

Nguyên nhân có thể do rối loạn hormone trong thai kỳ, bất thường nhiễm sắc thể hoặc cấu trúc tuyến sinh dục. Trẻ cần được xét nghiệm nhiễm sắc thể (XX hoặc XY), siêu âm tuyến sinh dục và đánh giá hormone để xác định giới tính thật.

Việc xác định đúng giới tính không chỉ quan trọng về mặt y học mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến tâm lý, nhân dạng giới và cuộc sống tương lai. Nếu phát hiện sớm, phẫu thuật chỉnh hình và điều trị nội tiết có thể giúp trẻ phát triển bình thường như bạn cùng giới.

Dương vật nhỏ bất thường hoặc bị “vùi”

Một số bé trai sinh ra có dương vật nhỏ hơn tiêu chuẩn (<1,9 cm ở trẻ sơ sinh), gọi là micropenis. Nguyên nhân có thể do thiếu hormone sinh dục nam trong thai kỳ hoặc rối loạn phát triển mô.

Một số trẻ khác lại có dương vật bình thường nhưng bị “vùi” dưới lớp mỡ mu hoặc da bìu, khiến nhìn từ ngoài giống như “không có dương vật”. Tình trạng này gọi là dương vật vùi, thường gặp ở trẻ béo phì hoặc da vùng mu dày.

Đa phần có thể điều trị bằng phẫu thuật chỉnh hình nhẹ để lộ ra đúng vị trí. Nếu phát hiện sớm, bác sĩ sẽ kiểm tra hormone, đánh giá chức năng tinh hoàn và tư vấn điều trị phù hợp.

Hẹp bao quy đầu – đừng vội can thiệp

Nhiều cha mẹ lo lắng khi thấy trẻ nhỏ không tuột được bao quy đầu, cho rằng đó là bệnh. Thực ra, ở hơn 90% trẻ sơ sinh, bao quy đầu tự nhiên dính vào quy đầu, và chỉ bắt đầu tách dần khi trẻ lớn.

Nếu bao quy đầu vẫn chít hẹp, gây sưng, viêm, tiểu khó, nhiễm trùng tái phát, mới cần can thiệp nong hoặc cắt. Còn lại, không nên tự tuột hoặc ép kéo vì có thể gây rách để lại sẹo và làm đau cho trẻ.

Khi nào nên đưa trẻ đi khám?

Theo BSCK2 Nguyễn Văn Phúc - Khoa Nam học (Bệnh viện TW Quân đội 108), cha mẹ nên quan sát kỹ cơ quan sinh dục của bé ngay từ khi tắm, thay tã hoặc kiểm tra sức khỏe định kỳ.

Các dấu hiệu cần đưa đi khám sớm gồm:

- Không thấy tinh hoàn trong bìu.

- Đi tiểu lệch dòng hoặc tia yếu.

- Lỗ tiểu không ở đỉnh đầu dương vật.

- Bộ phận sinh dục mơ hồ, bất thường.

- Dương vật nhỏ, vùi hoặc cong rõ rệt.

- Bao quy đầu viêm, sưng, chít hẹp kéo dài.

Khám sớm giúp bác sĩ xác định nguyên nhân và hướng điều trị đúng thời điểm. Nhiều trường hợp, nếu phát hiện muộn, việc phẫu thuật hoặc can thiệp sẽ khó khăn hơn, và ảnh hưởng đến chức năng sinh sản về sau.

Cơ quan sinh dục của trẻ sơ sinh có thể còn chưa hoàn thiện ngay khi chào đời. Nhưng nếu cha mẹ tinh ý, quan sát kỹ và đưa trẻ đi khám sớm khi thấy bất thường, thì hầu hết các dị tật đều có thể điều trị triệt để và giúp trẻ phát triển bình thường. Phát hiện sớm và điều trị sớm là cách tốt nhất để bảo vệ tương lai sinh sản và giới tính thật của trẻ.