Thực phẩm chay bán tràn lan, dễ nhiễm khuẩn nhưng khó quản lý chất lượng

Tại một số chợ và siêu thị trên địa bàn TP.HCM, các loại thực phẩm chay được bày bán khá đa dạng và phong phú, từ hàng khô, gia vị, sản phẩm đông lạnh đến các mặt hàng chế biến sẵn, ăn liền...

Theo khảo sát của phóng viên, ngoài thực phẩm đóng hộp mẫu mã đẹp, đa dạng, những gói thực phẩm chay đóng gói sẵn có giá khá “mềm”, chỉ khoảng 13.000 - 32.000 đồng/gói (120-250g) và 62.000-110.000 đồng/kg. Chả lụa chay giá 100.000 đồng/kg, chả nấm 110.000 đồng/kg, chả bó sả 85.000 đồng/kg, chả quế, chả cốm 75.000- 80.000 đồng/kg; ruốc thịt chay khoảng 170.000 đồng/kg...

Chị N.T.N, chủ một quầy hàng khô trong chợ An Đông (Quận 5) cho biết: “Trong dịp tháng 7 này, nhu cầu người ăn chay ngày càng nhiều, có một số người còn ăn chay trường để giảm cân, thanh lọc cơ thể... Để đáp ứng nhu cầu của khách hàng, các quầy hàng thực phẩm bán đầy đủ loại các món chay, mà hương vị chẳng thua kém những món mặn".

Trao đổi với báo chí về tình trạng cấp phép, quản lý thực phẩm hiện nay, luật sư Nguyễn Văn Hậu, Chủ tịch Trung tâm Trọng tài thương mại Luật gia Việt Nam, cho rằng, doanh nghiệp sản xuất thực phẩm trước khi công bố sản phẩm phải trải qua trình tự thủ tục đăng ký bản hợp quy, tuy nhiên một số cơ sở sản xuất chưa quan tâm nhiều đến việc chứng minh nguồn gốc, xuất xứ, hồ sơ nhiên liệu, phụ gia thực phẩm, gây khó khăn cho việc truy xuất nguồn gốc.

Theo TS Phan Thế Đồng, giảng viên bộ môn công nghệ thực phẩm và dinh dưỡng Trường ĐH Hoa Sen, do thực phẩm chay được chế biến từ nhiều nguyên liệu nên rủi ro nhiễm khuẩn cao hơn so với thực phẩm mặn có ít thành phần nguyên liệu. Thực phẩm thường được đóng trong hộp kim loại (thiếc), miếng ghép chắc hơn, tiệt trùng tốt hơn, dễ hơn so với tiệt trùng thực phẩm đóng trong hộp làm bằng nguyên liệu khác.

Các loại thực phẩm đóng gói, hút chân không bắt buộc phải được bảo quản lạnh ở nhiệt độ 4 độ C, nếu trữ ở nhiệt độ bình thường thì rủi ro nhiễm khuẩn botulinum cao. Đối với thực phẩm không đóng hộp thì ít rủi ro nhiễm khuẩn botulinum gây tử vong hơn so với thực phẩm đóng hộp, nhưng lại có nguy cơ nhiễm những vi khuẩn khác gây đau bụng, nôn ói nếu sản xuất, chế biến không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.

Về xử lý thu hồi patê Minh Chay gây ngộ độc, Ban Quản lý ATTP đã yêu cầu lãnh đạo 24 quận huyện triển khai xử lý khẩn cấp sản phẩm không đảm bảo an toàn, tiến hành xác minh, thực hiện tuyên truyền, hướng dẫn cho người dân không sử dụng. Ban đã liên hệ được 1.101 người, thu hồi 103 hộp.

Bà Phạm Khánh Phong Lan, Trưởng Ban quản lý An toàn Thực phẩm TP.HCM cho biết: "Ban đang tiến hành rà soát các cửa hàng bán lẻ, vì đặc điểm của sản phẩm này không phân phối trong hệ thống siêu thị, cửa hàng lớn, tuy nhiên số lượng thu hồi được không nhiều, vẫn còn một lượng lớn số hàng đã được bán ra chưa kiểm soát được. Quan trọng, không phải ai cũng mua về để sử dụng mà có nhiều người mua để đi biếu tặng, thậm chí mua để bán lại. Điển hình là một trường hợp tại quận 5 mua 3 hộp patê Minh Chay, sử dụng hết 1 hộp và đem tặng 2 hộp cho một sư cô tại Bà Rịa – Vũng Tàu. Ban Quản lý ATTP đã liên hệ và cung cấp thông tin cảnh báo cho Chi cục An toàn Vệ sinh thực phẩm tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu".

Song song với việc rà soát thu hồi sản phẩm patê Minh Chay, bà Phạm Khánh Phong Lan có công văn gửi 24 quận huyện trên địa bàn về việc xử lý khẩn cấp sản phẩm không đảm bảo an toàn thực phẩm liên quan đến 9 bệnh nhân nhập viện sau khi ăn patê Minh Chay.

Đến ngày 1/9, các bệnh viện tại TP.HCM đã tiếp nhận 9 bệnh nhân có sử dụng sản phẩm patê Minh Chay. Trong đó, Bệnh viện Chợ Rẫy 6 ca (2 ca chuyển từ Bệnh viện đa khoa Khánh Hòa, 2 ca chuyển từ Bệnh viện đa khoa khu vực Đồng Nai, 2 ca chuyển từ Bệnh viện Bà Rịa - Vũng Tàu); Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.HCM tiếp nhận 2 ca chuyển từ Bệnh viện Long An; Bệnh viện Nhân dân 115 tiếp nhận 1 ca chuyền từ Bệnh viện Bình Dương. Tất cả các bệnh nhân đều có chung triệu chứng sụp mí, khó thở, khó nuốt, nhược cơ, phải mở nội khí quản, thở máy.

Bác sĩ Nguyễn Văn Hảo, Trưởng khoa cấp cứu hồi sức tích cực chống độc người lớn, Bệnh viện Nhiệt đới TP.HCM cho biết, sau một ngày sử dụng sản phẩm, người tiêu dùng sẽ xuất hiện một số triệu chứng như sụp mí, nói khó, nuốt khó, khó thở, liệt cơ, co quắp tay chân,… Các bệnh nhân nhiễm độc tố của vi trùng Clostridium botulinum trong sản phẩm thường không có triệu chứng sốt, buồn nôn, tiêu chảy như ngộ độc thông thường. Đây cũng là độc tố nguy hiểm, nguy cơ dẫn đến tử vong lên đến 20%.

PGS-TS Phạm Khánh Phong Lan khuyến cáo người dân ngừng ngay việc sử dụng patê Minh Chay, niêm phong sản phẩm và phần sản phẩm còn lại nếu còn và bảo quản ở khu vực riêng biệt để được cơ quan chức năng đến thu hồi, xử lý. Nếu có dấu hiệu bất thường về sức khỏe cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được khám và xử lý kịp thời.

“Vấn đề lo ngại nhất là nhiều người dân không thích tên tuổi lên truyền thông, muốn giấu việc mình đã sử dụng sản phẩm này. Thay vì báo cáo cho cơ quan chức năng, họ sẽ đem sản phẩm thủ tiêu bằng cách vứt đi. Điều này rất nguy hiểm, có thể xảy ra trường hợp người khác nhặt lại để ăn hoặc lây nhiễm chéo với các thực phẩm khác. Vì vậy, cách xử lý tối ưu là nộp cho cơ quan chức năng hoặc gói kỹ, cách ly với các thực phẩm khác”, bà Phong Lan cảnh báo.

Ngày 3/9, Sở Y tế Hà Nội đã có báo cáo khẩn số 301/BC-SYT về kết quả điều tra giám sát ngộ độc thực phẩm do sử dụng Pate Minh Chay

Theo danh sách khách hàng mà Công ty Trách nhiệm hữu hạn hai thành viên Lối sống mới cung cấp, từ ngày 1/7 đến 28/8, có 1.187 khách hàng ở Hà Nội mua Pate Minh Chay nhưng hiện Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm Hà Nội và 30 quận, huyện, thị xã mới liên hệ được với 694 khách hàng, còn 493 khách hàng chưa liên hệ được.

Trong số những khách hàng mà cơ quan chức năng đã liên hệ được, phần lớn sản phẩm đã sử dụng hoặc bỏ đi, chỉ còn lại 165 lọ Pate Minh Chay đang thu hồi.

Qua điều tra tình hình sức khỏe những khách hàng sau khi sử dụng pate Minh Chay, đa số có sức khỏe bình thường, tuy nhiên, có hai bệnh nhân là vợ chồng (chồng 70 tuổi, vợ 68 tuổi) đang điều trị tại Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) được chẩn đoán ngộ độc thực phẩm do độc tố botulinum. Tính đến 18h ngày 2/9, người chồng còn phải thở máy, đã vận động nhẹ bàn tay, bàn chân; Người vợ mắt nhìn rõ, nói được khàn tiếng và vận động nhẹ.

24 trường hợp khác sau khi ăn Pate Minh Chay khoảng 1-3 ngày có một số triệu chứng như: đau đầu, mệt mỏi chân tay, đau bụng, chóng mặt, tê bì chân, tay. Các trường hợp này đã được hướng dẫn đến cơ sở y tế khám và theo dõi sức khỏe tại gia đình, khi cần thiết đến bệnh viện tái khám.