Đánh giá về vai trò, vị thế của nền Báo chí Cách mạng Việt Nam trong 100 năm qua, nguyên Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Lê Doãn Hợp cho biết, ngay từ những ngày đầu cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Mỗi tổ chức của Đảng phải có một công cụ truyền thông để định hướng tư tưởng để tập hợp lực lượng và tổ chức hành động”.

“Lời dạy ấy của Bác Hồ cho đến nay vẫn còn nguyên giá trị. Báo chí là lực lượng tiên phong. Tiên phong trong nhận thức, tiên phong trong đổi mới tư duy, tiên phong trong hành động”, ông Lê Doãn Hợp khẳng định.

Nguyên Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông cho rằng, với vai trò là công cụ sắc bén của Đảng cầm quyền, Báo chí Cách mạng Việt Nam đã và đang đạt được nhiều thành tựu nổi bật, không chỉ phản ánh đời sống xã hội mà còn có nhiệm vụ dẫn dắt, định hướng và thúc đẩy sự phát triển kinh tế và xã hội của đất nước.

Thứ nhất, báo chí Việt Nam phát triển về số lượng và chất lượng. Hệ thống báo chí ngày càng phong phú, đa dạng về loại hình, tính chuyên nghiệp khá. Nội dung tốt, hình thức đẹp, công nghệ sản xuất hiện đại, đội ngũ làm báo cũng ngày càng trẻ hóa, tri thức hóa và chuyên nghiệp hóa.

Thứ hai, báo chí Việt Nam ngày nay hội nhập quốc tế sâu rộng. Trong bối cảnh lượng thông tin toàn cầu mỗi ngày có thể bằng cả nghìn ngày cộng lại so với trước đây, báo chí nước ta vẫn khẳng định được chỗ đứng, tham gia vào dòng chảy truyền thông toàn cầu giàu bản sắc riêng có của Việt Nam.

Thứ ba, báo chí góp phần mạnh mẽ vào việc tuyên truyền người tốt, việc tốt, tạo ra xu thế tích cực trong xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế, tiến bộ xã hội và nâng cao nhận thức cộng đồng.

Thứ tư, báo chí là lực lượng quan trọng trong công cuộc phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí hiện nay. Không ít vụ việc lớn đã được khơi nguồn từ những loạt bài điều tra công phu, cho thấy vai trò không thể thiếu của báo chí trong việc làm trong sạch bộ máy quản lý nhà nước các cấp và đời sống xã hội.

TS. Lê Doãn Hợp cũng thẳng thắn chỉ ra nhiều hạn chế của báo chí hiện nay. Một trong những vấn đề đáng chú ý là tính chuyên nghiệp chưa cao: “Có trên 50% tin bài vẫn là đưa tin hội nghị, thông tin ban ngày, thông tin đồng bằng đô thị. Báo chí phần nhiều thiên về phản ánh sự việc, còn thiếu các bài mang tính dẫn dắt mở đường”.

Nguyên Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông chỉ ra rằng có một nghịch lý đang tồn tại là báo miền Nam thường có nội dung gần dân, vì dân, được người dân tự nguyện mua đọc. Trong khi đó, báo chí miền Bắc – dù làm đúng định hướng – nhưng thiếu sức hấp dẫn, dẫn đến tình trạng cho thì dân nhận chứ nếu bán thì ít người mua.

Ngoài ra, chất lượng các cơ quan báo chí không đồng đều; nội dung còn nông, sức thuyết phục chưa cao; đội ngũ phóng viên còn thiếu chiều sâu và bản lĩnh. Nhiều bài báo không sai, nhưng không hay, khó đi vào lòng dân, không thành món ăn tinh thần cần và muốn của dân.

Trong kỷ nguyên số, báo chí phải cạnh tranh trực tiếp với mạng xã hội – một không gian mở, tự do, nơi mỗi người dân đều có thể là nhà báo công dân.

“Chưa bao giờ báo chí Việt Nam thuận lợi như hiện nay, nhưng cũng chưa bao giờ khó khăn đến vậy”, Nguyên Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông nhận định.

Nếu báo chí không đổi mới, không vươn lên sẽ tụt lại phía sau. Sự am hiểu, quan tâm và đầu tư từ những người lãnh đạo đối với báo chí vẫn chưa đủ tầm.

“Trong hội nhập, cần báo chí dẫn đường. Trong dân chủ, cần báo chí làm chuẩn mực. Báo chí là dân chủ đẳng cấp, dân chủ trí tuệ. Trong quá trình lãnh đạo, Đảng cầm quyền nào cũng cần báo chí làm công cụ tư tưởng, định hướng dư luận và dẫn dắt hành động”.

Ông Lê Doãn Hợp nhận định: “Báo chí muốn làm tốt, trước hết phải trung thực và hướng thiện. Trung thực là nói đúng, khen đúng, chê đúng. Báo chí không được tô hồng hay bôi đen mà phải phản ánh trung thực khách quan. Hướng thiện là viết sao để hướng người đọc làm điều thiện tốt hơn, nhiều hơn”.

Để đạt được điều đó, nhà báo cần có những tiêu chuẩn rõ ràng: Ngoại ngữ để hội nhập và tiếp cận tri thức thế giới. Tin học để khai thác kho tri thức nhân loại. Báo chí thời nay là báo chí số – phải biết sử dụng công nghệ để bắt nhập kịp thời với thực tiễn và văn minh thời đại.

Về đạo đức nghề nghiệp, nhà báo phải gương mẫu, dân chủ và có nếp sống giàu tố chất văn hóa. Tài năng và bản lĩnh: phải biết chọn đề tài hay, viết sâu sắc, có tầm nhìn xa. Làm báo là làm chính trị và văn hóa, phải có trí tuệ và sự kiên định trước áp lực của cuộc sống.

“Thế hệ nhà báo trẻ hôm nay được đào tạo cơ bản nhưng bản lĩnh và chất lượng sản phẩm đi vào lòng dân vẫn chưa cao. Những bài báo thật sự tạo dư luận tốt, suy ngẫm rộng, chuyển hóa nhận thức sâu chưa nhiều. Báo chí phải là tiếng nói của lương tri, của lòng dân, có nhãn quan chính trị chuẩn mực”, ông Lê Doãn Hợp nói.

Nguyên Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông nhận định, trong bất cứ thời đại nào, báo chí không chỉ đơn thuần là nghề nghiệp, mà còn là sứ mệnh. Do đó, trong dòng chảy thời đại mới như hiện nay, người làm báo càng cần trung thực, hướng thiện, bản lĩnh, rất trách nhiệm và tâm huyết với nhân dân, với đất nước.