"Xẩm du ca" - khi người trẻ trở về với bản sắc Việt trong dòng chảy hiện đại

Xẩm vang lên giữa lòng phố

Vừa qua, tại phố đi bộ Hồ Gươm, sự kiện “Xẩm Du Ca” đã thu hút đông đảo người dân và du khách. Không sân khấu hoành tráng, không micro, không đèn màu – chỉ là tấm chiếu nhỏ, vài nhạc cụ dân gian và nghệ nhân cùng nhóm bạn trẻ quây quần biểu diễn.

Sự mộc mạc ấy lại bất ngờ trở thành “nam châm” hút người xem. Nhiều bạn trẻ ban đầu chỉ dừng lại vì tò mò, nhưng rồi nán lại thật lâu để lắng nghe trọn vẹn từng câu hát xẩm – thứ âm thanh tưởng như đã xa lạ với đời sống hôm nay.

Hình ảnh một em nhỏ ngồi gõ phách, mắt dõi theo từng nhịp đàn nhị của nghệ nhân, đã khiến nhiều người thích thú. Đó không chỉ là khoảnh khắc đẹp, mà còn cho thấy văn hóa truyền thống vẫn có sức hấp dẫn tự nhiên khi được trao cơ hội đến gần công chúng.

Dự án "Nghệ Tân Kỳ" đang tạo nên những khoảnh khắc như thế – nơi văn hóa dân gian không chỉ được “kể lại” mà được sống cùng nhịp thở của người trẻ hôm nay. Mục tiêu của dự án là đưa nghệ thuật truyền thống ra khỏi khuôn khổ sách vở, trở về với không gian sống nơi người trẻ có thể tìm thấy cảm hứng và niềm tự hào về bản sắc Việt.

“Văn hóa dân tộc là câu chuyện, là ký ức, là cảm xúc của bao thế hệ. Chúng tôi muốn giới trẻ được chạm vào những điều đó theo cách gần gũi nhất” – đại diện dự án chia sẻ.

Không chỉ người Việt, nhiều du khách quốc tế cũng tỏ ra hào hứng với buổi biểu diễn. Có người chủ động hỏi về nguồn gốc hát xẩm, có người xin chụp ảnh cùng nghệ nhân và tình nguyện viên của dự án, thậm chí có du khách bày tỏ mong muốn được học thử nhịp phách.

Anh Hoàng Tuấn Anh – sinh viên Trường Đại học KHXH&NV Hà Nội – chia sẻ: "Những làn điệu xẩm mang âm thanh rất đặc biệt, khiến mình cảm thấy thân thuộc như được trở lại tuổi thơ. Đây là những giai điệu đã nuôi dưỡng tâm hồn nhiều thế hệ".

Điều thú vị là không cần quá nhiều sự chuẩn bị hay một sân khấu lớn, chỉ một góc phố nhỏ là đủ để văn hóa truyền thống Việt Nam chạm đến trái tim người trẻ và cả bạn bè quốc tế.

Giữa những âm thanh rộn ràng của phố thị, giữa những trào lưu văn hóa hiện đại cập nhật từng ngày, vẫn có những người trẻ chọn cách dừng lại để lắng nghe… một tiếng phách, một câu hát xẩm.

Đưa văn hóa trở lại đời sống

Không chỉ biểu diễn, các nghệ nhân còn chia sẻ với khán giả trẻ về cấu tạo nhạc cụ, về bối cảnh ra đời của xẩm và cách mà loại hình nghệ thuật này từng gắn bó với đời sống người dân Bắc Bộ. Những câu chuyện được kể bằng giọng điệu gần gũi, dễ hiểu khiến buổi diễn giống như một buổi “học văn hóa mở”.

"Nghệ Tân Kỳ" nhận được sự bảo trợ nội dung của nghệ nhân Tạ Hạnh – Ủy viên Ban Thường vụ Hiệp hội UNESCO TP. Hà Nội, Giám đốc Trung tâm Nghệ thuật Truyền thống UNESCO Hà Nội. Đây là yếu tố giúp dự án đảm bảo tính chuyên môn và gìn giữ chuẩn mực của nghệ thuật truyền thống.

Tiếp nối thành công từ phố đi bộ Hồ Gươm, dự án sẽ tổ chức chương trình tiếp theo vào ngày 23/11/2025, từ 13h đến 18h tại Bích Câu Đạo Quán (14 Cát Linh, Đống Đa, Hà Nội). Sự kiện nằm trong chuỗi hoạt động chào mừng Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam, tạo thêm cơ hội để giới trẻ tiếp cận nghệ thuật dân gian theo cách tự nhiên nhất.

Trong bối cảnh hội nhập, khi người trẻ có quá nhiều lựa chọn giải trí hiện đại, việc để họ quan tâm tới văn hóa dân tộc không dễ. Nhưng “Xẩm Du Ca” và những hoạt động của Nghệ Tân Kỳ cho thấy một điều: nếu được giới thiệu đúng cách, văn hóa truyền thống vẫn có sức hút và vẫn có đường đi trong đời sống hôm nay.

Không chỉ giữ gìn di sản, người trẻ – bằng sự tò mò, đam mê và sáng tạo – đang góp phần “thổi hơi thở mới” vào những giá trị xưa. Và hành trình trở về với bản sắc Việt ấy, chính là cách họ hiểu hơn về cội nguồn để tự tin bước ra thế giới.