Việt Nam hướng tới phát triển nền kinh tế xanh, bền vững

Việt Nam hướng tới năng lượng xanh trong thời gian tới

Chiều 16/12, Viện Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh chủ trì hội thảo “Hợp tác kinh tế quốc tế về năng lượng và thương mại tự do”. Đây là diễn đàn chính sách quan trọng, tạo không gian trao đổi giữa cơ quan quản lý, chuyên gia, doanh nghiệp và các tổ chức nghiên cứu về những tác động của các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới đối với ngành năng lượng trong bối cảnh chuyển dịch xanh toàn cầu.

,

Bởi trong 30 năm trở lại đây nền kinh tế Việt Nam có tốc độ phát triển nhanh trên thế giới, trong đó ngành năng lượng nói chung và sản xuất điện năng từ nguyên liệu truyền thống đóng góp quan trọng.

Tuy nhiên, trong vòng 10 năm trở lại đây, đầu tư từ ngân sách nhà nước cho ngành năng lượng suy giảm, nguồn vốn từ các thành phần kinh tế khác tập trung vào năng lượng gió, mặt trời đã tạo ra các bất cập lớn cho hệ thống điện năng quốc gia đang dần gây áp lực lớn cho đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

Không chỉ vậy, Việt Nam cũng là một trong 5 quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của biến đổi khí hậu với ước tính ảnh hưởng tới 1,5% tổng sản phẩm quốc nội (GDP).

Tại Hội nghị COP26, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam đã đưa ra cam kết mạnh mẽ về đạt phát thải ròng bằng "0" (Net Zero) vào năm 2050. Đây là một "mệnh lệnh" chính trị và kinh tế, thể hiện tầm nhìn dài hạn của Việt Nam.

Chính vì thế, Việt Nam cần có một mô hình năng lượng xanh trong tương lai để đảm bảo đồng bộ an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Hydro với vai trò tích hợp các nguồn năng lượng tái tạo, lưu trữ và phân phối năng lượng quy mô lớn góp phần giảm phát thải nhà kính trong các lĩnh vực giao thông vận tải, sản xuất công nghiệp nặng.

Những thách thức khi chuyển dịch năng lượng xanh

Theo TS. Nguyễn Anh Tuấn - Phó Chủ tịch hiệp hội Năng lương (VEA) cho rằng: Việc tích hợp một tỷ trọng lớn năng lượng tái tạo biến đổi (như điện gió, mặt trời) vào hệ thống điện truyền thống đang tạo ra những cú sốc về vận hành và tính kinh tế tối ưu của hệ thống. Lưới điện của chúng ta chưa đủ "thông minh" và linh hoạt để hấp thụ hiệu quả các nguồn điện này.

Chúng ta đang thiếu trầm trọng các hệ thống lưu trữ năng lượng quy mô lớn (BESS) và các nguồn điện linh hoạt để điều tần và tận dụng hiệu quả tối ưu NLTT. Nếu không giải quyết bài toán lưới điện và lưu trữ điện năng, việc đầu tư thêm các trang trại điện gió, mặt trời sẽ trở nên lãng phí vì không thể phát hết công suất.

Ngoài ra, do công nghệ năng lượng đang thay đổi chóng mặt nên Việt Nam phải đối mặt với sự tiến thoái lưỡng nan bởi chi phí vốn đắt đỏ và rủi ro vận hành cao khi công nghệ chưa hoàn toàn trưởng thành thương mại; chưa kể đến phần lớn các thiết bị công nghệ lõi cho năng lượng tái tạo chúng ta đều phải nhập khẩu.

“Bởi vậy, hành trình chuyển dịch năng lượng của Việt Nam là một chặng đường dài, đầy chông gai nhưng không thể đảo ngược; đòi hỏi sự dũng cảm để thay đổi, sự khôn ngoan để lựa chọn công nghệ và quan trọng nhất, là sự chân thành trong hợp tác quốc tế.

Hợp tác kinh tế quốc tế về năng lượng trong kỷ nguyên mới không chỉ là việc chia sẻ lợi nhuận từ các dự án, đòi hỏi cả sự chia sẻ rủi ro công nghệ, chia sẻ gánh nặng tài chính và chia sẻ trách nhiệm với tương lai chung của hành tinh chúng ta.” Phó Chủ tịch hiệp hội Năng lương (VEA) cho hay.

Giải pháp tối ưu, phương hướng trong chiến dịch năng lượng xanh

Theo ông Bùi Xuân Bình – Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc GG Power khẳng định: Năng lượng sạch – đang trở thành thành tố cấu trúc của hội nhập. Một sản phẩm muốn đi vào thị trường châu Âu hay Bắc Mỹ sẽ phải gắn với một hồ sơ điện sạch minh bạch. Các tập đoàn công nghệ hàng đầu, khi tìm kiếm địa điểm đầu tư, không chỉ hỏi về thuế, đất hay nhân công; họ hỏi về tỷ lệ năng lượng sạch trong hệ thống điện, sự ổn định của nguồn cung và lộ trình giảm phát thải của quốc gia tiếp nhận đầu tư. Trong bối cảnh đó, Việt Nam buộc phải dịch chuyển không chỉ vì mục tiêu môi trường, mà vì sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Trong khi đó, Chủ tịch Hội đồng khoa học Viện Chiến lược phát triển kinh tế số - TS Nguyễn Đức Kiên nhận định rằng: hydro sẽ là nguồn năng lượng sạch đóng một vai trò quan trọng trong cơ cấu năng lượng toàn cầu. Vì vậy, cần xác định rõ Chiến lược trong lĩnh vực hydro và xây dựng lộ trình cũng như đẩy nhanh tốc độ triển khai phát triển hydro, đặc biệt là hydro “xanh” và hydro “tự nhiên”. Hoạch định các Chiến lược, chính sách phát triển năng lượng sạch nói chung và năng lượng hydro nói riêng để tạo khung pháp lý cần thiết cho phát triển ngành công nghiệp hydro của Việt Nam. Nhanh chóng triển khai các dự án phát triển điện gió ngoài khơi nhằm tạo tiền đề để phát triển năng lượng hydro trong tương lai. Chủ động tìm kiếm, xây dựng quan hệ hợp tác với các đối tác quốc tế có thế mạnh về công nghệ sản xuất hydro để hợp tác và nhận chuyển giao công nghệ nhằm triển khai các dự án ở Việt Nam. Chuẩn bị nguồn nhân lực, đặc biệt là đội ngũ chuyên gia, quản lý, hợp tác với các trường đại học để phát triển, xây dựng các chương trình đào tạo mới phù hợp, đáp ứng nhu cầu về nguồn nhân lực cho việc hình thành và phát triển ngành công nghiệp hydro trong tương lai.

TS. Lê Xuân Nghĩa - Thành viên Hội đồng Cố vấn Chính sách của Thủ tướng, cũng đưa ra một số đề xuất và giải pháp như: Ban hành Bộ tiêu chí “Năng lượng xanh quốc gia”; song hành phát triển lưới điện thông minh và hạ tầng lưu trữ; Xây dựng cơ chế giá điện xanh minh bạch; Hỗ trợ khu công nghiệp và doanh nghiệp xanh hóa sản xuất; Tăng cường hợp tác quốc tế.

“Chiến lược năng lượng xanh của Việt Nam là bước đi tất yếu để đạt mục tiêu Net Zero 2050, nâng cao an ninh năng lượng và tăng sức cạnh tranh của nền kinh tế. Trước mắt, Việt Nam đối mặt với nhiều thách thức về công nghệ, vốn và hạ tầng. Tuy nhiên, với định hướng chiến lược rõ ràng, sự quyết tâm của Chính phủ, nỗ lực của các bộ ngành, địa phương và sự đồng hành của khu vực tư nhân, tôi tin rằng Việt Nam có đủ năng lực để trở thành quốc gia dẫn đầu khu vực về năng lượng xanh.” TS Lê Xuân Nghĩa cho hay.