Ứng dụng khoa học, công nghệ phát triển sản phẩm thiên nhiên: Nhà nước – nhà khoa học – doanh nghiệp cùng bắt tay

Không chỉ là nơi chia sẻ định hướng và giải pháp đột phá, sự kiện còn mở ra một không gian đối thoại thẳng thắn về khó khăn, trăn trở trong hành trình đưa sản phẩm thiên nhiên Việt vươn ra thế giới, khẳng định vai trò then chốt của khoa học – công nghệ và mô hình liên kết “ba nhà”: Nhà nước – nhà khoa học – doanh nghiệp.

Diễn đàn do Tạp chí Thương hiệu và Sản phẩm phối hợp cùng Công ty Cổ phần Phát triển Báo Sáng và các đơn vị liên quan tổ chức, dưới sự bảo trợ của Hội Khoa học các sản phẩm thiên nhiên Việt Nam và Hiệp hội Chống hàng giả và Bảo vệ thương hiệu Việt Nam. Sự kiện diễn ra trong dịp kỷ niệm 20 năm thành lập Tạp chí Thương hiệu và Sản phẩm (25/9/2005 – 25/9/2025).

Phát biểu khai mạc, Nhà báo Nguyễn Viết Hưng – Tổng Biên tập Tạp chí Thương hiệu và Sản phẩm, Trưởng ban tổ chức, nhấn mạnh: “Diễn đàn là cầu nối hợp tác, là sân chơi trí tuệ để Nhà nước, giới khoa học và doanh nghiệp cùng nhau thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuẩn hóa sản phẩm thiên nhiên, nâng cao sức cạnh tranh thương hiệu Việt".

Các chuyên gia khẳng định, Nghị quyết 57 về phát triển khoa học – công nghệ và Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân chính là kim chỉ nam cho ngành sản phẩm thiên nhiên, vừa mở ra cơ hội, vừa đặt ra yêu cầu mới.

Theo PGS.TS Hoàng Hữu Hạnh (Bộ KH&CN), để tạo bước đột phá cần tập trung bốn yếu tố: nghiên cứu – chiết xuất chuẩn hóa, đổi mới công nghệ gắn với bảo hộ sở hữu trí tuệ, chuyển đổi số toàn bộ chuỗi giá trị, và xây dựng thương hiệu mạnh để tiếp cận thị trường toàn cầu.

Ở góc độ thị trường, GS.TS Trần Thị Thu Hà (Viện Lâm nghiệp và Phát triển bền vững) cho biết ngành sản phẩm thiên nhiên Việt Nam đạt quy mô khoảng 5 tỷ USD/năm, tăng trưởng 8–10%. Tuy nhiên, giá trị xuất khẩu dược liệu mới chỉ 500 triệu USD, quá nhỏ so với Trung Quốc (40 tỷ USD) hay Thái Lan (3 tỷ USD).

“Chuẩn hóa” và “minh bạch”: chìa khóa nâng giá trị và chống hàng giả

GS.TS Trần Thị Thu Hà đề xuất chuẩn hóa toàn diện từ vùng trồng đạt chuẩn GACP-WHO, chế biến theo GMP-WHO, ISO 22000, kiểm nghiệm tại phòng thí nghiệm ISO 17025; đồng thời minh bạch hóa qua chứng nhận điện tử, QR code, blockchain truy xuất nguồn gốc.

Trong khi đó, ThS. Nguyễn Thị Hương Giang – Tổng thư ký Hiệp hội Chống hàng giả và Bảo vệ thương hiệu Việt Nam cảnh báo, hàng giả trong lĩnh vực sản phẩm thiên nhiên ngày càng tinh vi, đe dọa trực tiếp đến niềm tin người tiêu dùng và sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

Để đối phó, Viện Khoa học Công nghệ An toàn thực phẩm đã xây dựng Chuẩn mực “Sản phẩm thiên nhiên xanh – Nguồn gốc thiên nhiên xanh”, tích hợp các yêu cầu về an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc và tiếp cận chuẩn ESG quốc tế.

Phiên thảo luận mở ra những chia sẻ thực tế về khoảng cách giữa nghiên cứu và sản xuất.

ThS. Nguyễn Minh Hoàng (Công ty Dược phẩm Tâm Bình) nêu ví dụ: công nghệ chiết xuất cồn hiệu quả trong phòng thí nghiệm nhưng gặp rào cản lớn khi sản xuất công nghiệp do chi phí thu hồi và nguy cơ cháy nổ. Ông cho rằng doanh nghiệp nhỏ thiếu sự hỗ trợ trực tiếp từ Nhà nước nên “tự bơi” rất vất vả.

TS. Nguyễn Văn Năm (Công ty Công nghệ Hóa sinh Việt Nam) lại chia sẻ góc nhìn nhà khoa học khởi nghiệp với sản phẩm miễn dịch cho bệnh nhân ung thư. Dù có đột phá khoa học, ông thừa nhận thiếu kỹ năng thương mại và đi chậm hơn so với kỳ vọng, nhưng tin rằng chính sách mới sẽ mở thêm cơ hội.

Dược sĩ Nguyễn Xuân Hoàng, người điều phối, đã khái quát: đa phần doanh nghiệp vừa và nhỏ không đủ nguồn lực cho R&D, vì vậy liên kết viện – trường là tất yếu. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh Nhà nước cần chuyển từ “hô hào” sang “hành động thực chất”, trực tiếp đồng hành cùng doanh nghiệp trong mô hình hợp tác công – tư.

Diễn đàn khép lại với lễ vinh danh các doanh nghiệp tiên phong ứng dụng khoa học – công nghệ. Những cái bắt tay, những trao đổi thẳng thắn đã thể hiện khát vọng chung: kiến tạo hệ sinh thái sản phẩm thiên nhiên Việt Nam bền vững, dựa trên nền tảng khoa học vững chắc và sự đồng hành thực chất giữa Nhà nước – nhà khoa học – doanh nghiệp, vì sức khỏe cộng đồng và vị thế thương hiệu Việt.