Thứ sáu, 29/03/2024 06:26
|
Hà nội 21*C/61%
Thứ năm, 07/10/2021 19:00

Nâng cao chất lượng dân số: Bài 1 - "Nền móng" để xây dựng và phát triển bền vững đất nước

Công tác dân số được coi là yếu tố quan trọng hàng đầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nhiệm vụ đó vừa mang tính chiến lược, vừa cấp thiết vừa lâu dài.

Dân có khoẻ nước mới giàu, vì thế chất lượng dân số được coi là yếu tố hàng đầu trong việc phát triển đất nước. Nhằm góp tiếng nói vào công tác xây dựng, chăm sóc và phát triển dân số trong thời đại xã hội mới, Gia đình Việt Nam triển khai tuyến bài viết bàn về vai trò, ý nghĩa và giải pháp nâng cao chất lượng dân số.

Bài 1 - "Nền móng" để xây dựng và phát triển bền vững đất nước

Trong những năm qua, Đảng và Chính phủ đã luôn đề ra các chính sách chiến lược, ưu tiên đầu tư nhiều nguồn lực cho công tác dân số để từ đó đạt được nhiều thành quả quan trọng, góp phần to lớn vào công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Để đáp ứng nhu cầu phát triển bền vững của đất nước trong tình hình mới, Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XII) đã ban hành Nghị quyết số 21-NQ/TW về công tác dân số trong tình hình mới. Trong đó, chỉ rõ những mục tiêu và các nhiệm vụ cụ thể, giải pháp chiến lược cho công tác dân số của Việt Nam trong thời gian tới.

Quan điểm chỉ đạo của Đảng luôn coi dân số là yếu tố quan trọng hàng đầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Công tác dân số là nhiệm vụ chiến lược, vừa cấp thiết vừa lâu dài; là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân.

Nghị quyết số 21-NQ/TW chỉ đạo tiếp tục chuyển trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển. Công tác dân số phải chú trọng toàn diện các mặt quy mô, cơ cấu, phân bố, đặc biệt là chất lượng dân số và đặt trong mối quan hệ hữu cơ với các yếu tố kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh bảo đảm phát triển nhanh và bền vững.

Mục tiêu chung đề ra là giải quyết toàn diện, đồng bộ các vấn đề về quy mô, cơ cấu, phân bố, chất lượng dân số và đặt trong mối quan hệ tác động qua lại với phát triển kinh tế - xã hội. Duy trì vững chắc mức sinh thay thế; đưa tỉ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên; tận dụng hiệu quả cơ cấu dân số vàng, thích ứng với già hoá dân số; phân bố dân số hợp lý; nâng cao chất lượng dân số, góp phần phát triển đất nước nhanh, bền vững.

Thuyet-trinh2

Tại Hội thảo về Dân số và Phát triển hưởng ứng Tháng hành động Quốc gia về Dân số và Ngày Dân số Việt Nam (26/12/2020), Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Trường Sơn cho biết trong thời gian qua công tác dân số luôn nhận được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước.

Công tác tuyên truyền, giáo dục, nhận thức về dân số và kế hoạch hóa gia đình của các cấp, các ngành và toàn dân có bước đột phá. Hiện nay, mỗi cặp vợ chồng có 2 con đã trở thành chuẩn mực, lan tỏa, thấm sâu trong toàn xã hội. Dịch vụ dân số và kế hoạch hóa gia đình được mở rộng, chất lượng ngày càng cao…

Thuyet-trinh9

Từ khi Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XII) được ban hành, các địa phương trên toàn quốc đã triển khai thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp nâng cao chất lượng dân số cả về thể chất, tinh thần, trí tuệ ngay từ giai đoạn đầu đời của mỗi con người. Một số địa phương đã tận dụng tốt thời kỳ cơ cấu "dân số vàng" giúp phát triển kinh tế, gia tăng sự đóng góp của lao động trong quá trình phát triển, tốc độ tăng trưởng kinh tế đạt mức cao.

Cụ thể, các địa phương hiện nay đã xây dựng, triển khai nhiều mô hình, đề án theo từng vùng miền, từng nhóm đối tượng cụ thể phù hợp với tình hình thực tế như "Sàng lọc trước sinh và sơ sinh”, “Tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân”, “Giảm tỷ lệ tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống”, "Vị thành niên với giáo dục tình dục toàn diện", “Công nhân lao động với sức khỏe sinh sản”, “Tư vấn và chăm sóc người cao tuổi dựa vào cộng đồng”... đã phát huy hiệu quả, góp phần tích cực vào nỗ lực nâng cao chất lượng dân số ở những vùng khó khăn, vùng sâu vùng xa, vùng dân tộc thiểu số.

Đặc biệt, các hoạt động truyền thông trực tiếp tại cộng đồng; coi trọng việc truyền thông dân số lồng ghép với hoạt động cung cấp dịch vụ SKSS/KHHGĐ lưu động phục vụ nhân dân tại các vùng khó khăn, vị thành niên/thanh niên ở các trường học, người lao động di cư tại khu công nghiệp và các nhóm đối tượng thiệt thòi khó tiếp cận.

Thuyet-trinh15

Tại Hà Nội, ông Tạ Quang Huy - Chi cục trưởng Chi Cục Dân số - KHHGĐ TP. Hà Nội cho biết, để nâng cao chất lượng dân số trên địa bàn Thủ đô trong thời gian qua đã phối hợp với các quận, huyện, thị xã thực hiện tốt các biện pháp nâng cao chất lượng dân số như triển khai thực hiện các hoạt động tăng cường truyền thông, đổi mới nội dung, vận động lồng ghép cung cấp các dịch vụ về dân số.

Ngoài ra, địa phương này cũng đẩy mạnh các hoạt động tầm soát các dạng dị tật bẩm sinh và kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh; đẩy mạnh kế hoạch xã hội hóa cung cấp các phương tiện tránh thai và dịch vụ KHHGĐ/SKSS trên địa bàn thành phố; đẩy mạnh thực hiện đề án chăm sóc sức khỏe người cao tuổi; tăng cường các hoạt động phát triển thể chất và tầm vóc người Hà Nội...

Trong khi đó, ông Phạm Chánh Trung - Chi cục Trưởng Chi cục Dân số – Kế hoạch hóa gia đình TP. Hồ Chí Minh cho biết, qua 5 năm triển khai thực hiện chiến lược Dân số và Sức khỏe sinh sản giai đoạn 2016 - 2020, địa phương này đã hoàn thành cơ bản được các mục tiêu đề ra.

Cụ thể, thực hiện tốt mục tiêu nâng cao chất lượng dân số giai đoạn đầu đời, thông qua việc triển khai có hiệu quả chương trình tầm soát, chẩn đoán, điều trị bệnh, tật trước sinh và sơ sinh. Địa phương này cũng kiểm soát có hiệu quả tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh, tỷ số giới tính khi sinh được giữ ở mức hợp lý, duy trì ở mức 106 đến 107 bé trai/100 bé gái trong giai đoạn đoạn 2016 - 2020.

Từ năm 2016 - 2020, tỷ lệ bà mẹ đang mang thai trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh được sàng lọc trước sinh và tỷ lệ trẻ sơ sinh được sàng lọc đều đạt và vượt so với chỉ tiêu. Toàn thành phố đạt và vượt chỉ tiêu 90% nam, nữ thanh niên chuẩn bị kết hôn tham gia tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân.

Empty
Empty

Tại Bình Dương, nơi có nhiều khu công nghiệp, khu chế xuất nên lực lượng công nhân, người lao động, người di cư tập trung rất đông. Bà Vũ Thị Kim Tính - Chủ tịch Hội KHHGĐ tỉnh Bình Dương cho biết, để nâng cao kiến thức và chăm sức khỏe sinh sản/kế hoạch hóa gia đình cho người lao động, Hội đã thường xuyên thực hiện nhiều chuyến tuyên truyền lưu động, truyền thông lồng ghép cung cấp dịch vụ trong các doanh nghiệp, tại các khu công nghiệp, khu chế xuất.

Bên cạnh đó, một trong những hoạt động trọng tâm nhằm nâng cao chất lượng dân số hiện nay được các địa phương đặc biệt quan tâm là tăng cường công tác tuyên truyền về chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên cho học sinh trong nhà trường. Đây được đánh giá có ý nghĩa quyết định đến chất lượng dân số, chất lượng nguồn nhân lực và tương lai của giống nòi.

Các hoạt động tuyên truyền về chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên, thanh niên cho học sinh được tổ chức đa dạng, dưới nhiều hình thức khác nhau như nói chuyện chuyên đề về Dân số - KHHGĐ; giáo dục giới tính, sức khỏe sinh sản; tổ chức các chương trình tìm hiểu kiến thức về chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên, thanh niên kết hợp với sinh hoạt ngoại khoá hướng dẫn học sinh những kỹ năng cần thiết về chăm sóc sức khỏe sinh sản, kỹ năng xử lý khi bị xâm hại tình dục ở lứa tuổi học đường và kỹ năng xử lý tình huống khi mang thai ở tuổi vị thành niên...

Những năm qua, cùng với nhiệm vụ phát triển kinh tế thì truyền thông về công tác dân số - KHHGĐ, tuyên truyền chính sách, pháp luật về dân số, những tác hại của tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống dẫn đến nguy cơ trẻ em sinh ra có tỷ lệ mắc các dị tật bẩm sinh, chậm phát triển, suy dinh dưỡng, tử vong sơ sinh cao hơn... cho nhóm đối tượng tại các vùng cao, vùng dân tộc thiểu số cũng được chú trọng góp phần tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong cộng đồng.

Thuyet-trinh20

Thông qua những chuyến công tác, buổi tuyên truyền lưu động tới vùng sâu, vùng xa, nơi có nhiều phụ nữ là đồng bào dân tộc thiểu số đang sinh sống, bà Nguyễn Thị Hậu - Chủ tịch Hội KHHGĐ tỉnh Quảng Ninh cho biết, Hội đã trợ giúp cho phụ nữ các vùng khó khăn về các biện pháp phòng tránh thai, tình dục an toàn, phá thai an toàn... Đồng thời, mô hình của dự án đã đem lại hiệu quả tích cực, nâng cao hiểu biết cho người dân các vùng khó khăn, vùng sâu, vùng xa về các chủ trương, chính sách, pháp luật về dân số, chăm sóc sức khỏe sinh sản, phòng chống HIV/AIDS và KHHGĐ.

Ông Nguyễn Doãn Tú - Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số - Kế hoạch hoá gia đình (Bộ Y tế) cho rằng, việc nâng cao chất lượng dân số là một trong những yếu tố cực kỳ quan trọng. Chất lượng dân số là sự phản ánh các đặc trưng về thể chất, trí tuệ và tinh thần của toàn bộ dân số. Quá trình phát triển của lịch sử hiện đại, đặc biệt là trong thời đại 4.0 cho thấy chất lượng dân số là yếu tố quan trọng bậc nhất quyết định sự phát triển của mỗi quốc gia.

Thuyet-trinh8

Mặc dù thời gian qua công tác dân số đã đạt được nhiều thành tích quan trọng, đóng góp tích cực vào sự phát triển chung của đất nước, song vẫn đang gặp nhiều khó khăn, thách thức lớn. Đặc biệt là vấn đề mất cân bằng giới tính khi sinh đã ở mức nghiêm trọng, lợi thế của dân số vàng chưa được khai thác hiệu quả; Tốc độ già hóa dân số nhanh nhưng chưa có hệ thống giải pháp thích ứng với già hóa dân số....

Để thực hiện hiệu quả công tác dân số trong tình hình mới khi chuyển trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hoá gia đình sang dân số và phát triển, cần nhận thức rõ vận hội và thách thức trong quá trình thực hiện các giải pháp nhằm quán triệt phương hướng và đạt được các mục tiêu do Nghị quyết 21-NQ/TW đề ra là nhiệm vụ cấp bách hiện nay.

Thuyet-trinh00

Theo ông Nguyễn Doãn Tú - Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số kế hoạch hoá gia đình (Bộ Y tế), để thực hiện thành công Nghị quyết 21-NQ/TW và đạt được những mục tiêu đề ra, cần triển khai đồng bộ hệ thống 7 giải pháp mà Nghị quyết đã xác định, bao gồm các giải pháp về lãnh đạo, chỉ đạo; truyền thông thay đổi hành vi; xây dựng pháp luật và chính sách; củng cố và phát triển mạng lưới cung cấp dịch vụ; đầu tư và quản lý tài chính; củng cố, hoàn thiện tổ chức bộ máy và hợp tác quốc tế.

Cụ thể, đối với mục tiêu duy trì mức sinh thay thế thì cần phải xây dựng các giải pháp phù hợp với từng vùng, từng tỉnh sao cho vừa đảm bảo duy trì vững chắc mức sinh thay thế, vừa tiến tới đồng đều về mức sinh trên phạm vi cả nước vừa là yêu cầu, vừa là thách thức lớn của công tác dân số trong thời gian tới.

Duong-lao05
Tốc độ "già hóa" dân số nhanh là một trong những thách thức đối với công tác dân số trong tình hình mới.

Điều chỉnh, hoàn thiện các chính sách hỗ trợ khuyến khích phù hợp với từng vùng mức sinh. NQ 21-NQ/TƯ, Nghị quyết 137/NQ-CP và Quyết định 588/QĐ-TTg yêu cầu phải thực hiện mục tiêu duy trì mức sinh thay thế và khắc phục tình trạng chênh lệch mức sinh giữa các vùng, đối tượng.

Bên cạnh đó, những biến đổi dân số diễn ra mạnh mẽ, nhanh chóng, sự phân bổ dân số hợp lý và quản lý dân cư cũng là một trong những vấn đề cấp bách nên cần xây dựng hệ thống thông tin quản lý dân cư phù hợp, linh hoạt, cập nhật và chính xác.

“Do đó, tạo điều kiện thông thoáng cho dòng di cư diễn ra trôi chảy, đồng thời định hướng, điều hòa để phân bố dân số hợp lý trên phương diện kinh tế, xã hội, an ninh, quốc phòng vừa là yêu cầu, vừa là thách thức hiện nay”, ông Nguyễn Doãn Tú - Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số - Kế hoạch hoá gia đình (Bộ Y tế) nhận định.

Sơn Hải  
Thói quen ăn uống tưởng chừng vô hại lại gây vô sinh ở phụ nữ
'Chuyện ấy' giảm nhiệt vì... nước hoa
Độ tuổi nào hết ham muốn tình dục?
Tiền sản giật khi mang thai nguy hiểm thế nào, điều trị ra sao?
Bi hài bí kíp “săn rồng vàng”
Vì sao ăn nhiều muối lại 'làm yếu' chuyện phòng the?
Vợ bầu nguy kịch vì chồng không cho nhập viện để… chờ ngày đẹp
4 nguyên nhân bất ngờ gây hiếm muộn ở nam giới
Nhập viện vì 'chiêu hiểm' bôi kem đánh răng khi 'lâm trận'
Kiềm chế xuất tinh để kéo dài cuộc 'yêu' liệu có tốt?
Mất chức năng đàn ông do chủ quan với cơn đau bất thường vùng bộ hạ
Phẫu thuật túi mật bị cắt nhầm ống dẫn tinh
Vợ bắt “trả bài” mỗi ngày để săn “rồng vàng”
Mắc bệnh khó nói vì… phút chơi trội ngày Tết
Nghiện thuốc lá điện tử, nam thanh niên gặp vấn đề 'khó nói'
6 dấu hiệu thường thấy ở chị em 'dễ sinh con'
Bệnh tình dục gia tăng chóng mặt sau tết
Cảm giác ớn lạnh trong kỳ kinh nguyệt là hiện tượng gì, nguy hiểm không?
Thiết bị trên xe sang tiềm ẩn nguy cơ làm giảm chất lượng tinh trùng
Chương trình tư vấn: Kiểm soát hiệu quả đau do lạc nội mạc tử cung giúp cuộc sống trọn vẹn mỗi ngày
Xem thêm