Sáng 4/2 (14 tháng Giêng Âm lịch), quận Ba Đình tổ chức khai mạc lễ hội “Tế khai sắc, Rước khai xuân” năm Quý Mão 2023 tại di tích quốc gia đặc biệt đền Voi Phục (phường Ngọc Khánh, quận Ba Đình, Hà Nội) .
Lễ hội “Tế khai sắc, Rước khai xuân” năm Quý Mão 2023 tại di tích quốc gia đặc biệt đền Voi Phục thuộc “Thăng Long tứ trấn” nhằm bảo tồn bản sắc văn hóa, bày tỏ sự tri ân công ơn của Đức Thánh Linh Lang Đại Vương, giáo dục tinh thần yêu nước của dân tộc Việt Nam.
Đây là lễ hội truyền thống tiêu biểu trên địa bàn Thủ đô Hà Nội gồm các hoạt động dâng hương; rước chân nhang Đức Thánh, Đức Thánh Mẫu; rước Ấn và Ấn lệnh; khai Ấn và ký Ấn lệnh rước khai xuân…
Trong đó, nghi thức khai Ấn nhằm tưởng nhớ công đức của tiền nhân, ghi nhớ công lao to lớn của vương triều Lý trong việc khai đô Thăng Long, trong việc phá Tống - bình Chiêm, mở rộng lãnh thổ Đại Việt về phương Nam, cầu cho Quốc thái - Dân an - Thái bình thịnh trị, ban phúc cho nhân dân, dạy cho bách gia trăm họ phải biết giữ gìn phẩm chất đạo đức “Tích phúc vô cương”.
Lễ hội cũng rước kiệu qua các tuyến phố để nhân dân nghênh bái xa giá của Đức Thánh Linh Lang Đại vương, Đức Thánh mẫu vi hành du xuân về thăm quê hương Thủ Lệ, cầu mong một năm mới mưa thuận, gió hòa, bình an, hạnh phúc.
Phát biểu khai mạc lễ hội, ông Tạ Nam Chiến - Chủ tịch UBND quận Ba Đình (TP. Hà Nội) cho biết, năm 2023, quận Ba Đình vui mừng tổ chức lễ hội với vị thế được UBND thành phố công nhận là một trong những lễ hội truyền thống tiêu biểu của Thủ đô Hà Nội, ngay sau khi Đền Voi Phục được xếp hạng di tích Quốc gia đặc biệt.
“Phát huy thành công của sự kiện lễ đón nhận Bằng công nhận di tích quốc gia đặc biệt, quận Ba Đình sẽ đưa lễ hội đền Voi Phục trở thành sự kiện văn hóa thường niên, là điểm nhấn về du lịch tâm linh trên địa bàn, sẽ để lại dấu ấn đậm nét đối với nhân dân Thủ đô, với du khách trong nước và quốc tế”, Chủ tịch UBND quận Ba Đình nói.
Đền thờ Đức Linh Lang đại vương được xây trên gò Long Thủ (đầu rồng) vào năm Chương Thánh Gia Khánh thứ 7 (1065) đời vua Lý Thánh Tông .Đền thờ “Thượng Đẳng Phúc Thần” Đức Thánh Linh Lang Đại Vương (Hoàng tử, con vua Lý Thánh Tông), anh hùng lịch sử, công danh hiển hách, dũng tướng chống giặc ngoại xâm và Vương Phi Hạo Nương.
Ngôi đền thuộc “Thăng Long tứ trấn” nằm ở trấn phía Tây cùng với đền Bạch Mã (trấn Đông), đền Kim Liên (trấn Nam), đền Quán Thánh (trấn Bắc). Tam quan ngoại và nội của đền quay hướng Đông Nam; chính điện nhìn về hướng Đông phía hồ Thủ Lệ. Trước sân tiền tế có nhiều bậc đá khá cao dẫn xuống một cái giếng hình bán nguyệt thông với hồ Thủ Lệ.
Theo sử sách ghi lại, đức thành Linh Lang là hoàng tử, con vua Lý Thánh Tông và cửu cung phi Hạo Nương, sinh vào tháng Chạp, năm Giáp Thìn (1064). Tương truyền lúc mới sinh trước ngực hoàng tử có chòm sao Bắc đẩu, lưng có 28 vì tinh tú xếp như vẩy rồng.
Thấy vậy, nhà vua gọi tên là Hoàng Lang, tên vương tôn của hoàng tử nhà Lý là Hoằng Chân. Suốt tuổi thơ, Hoàng tử sống trong cung cùng mẹ ở khu Thị Trại (nay là phường Thủ Lệ) và thường cùng trai tráng trong vùng chuyên cần luyện tập võ nghệ.
Lớn lên, Hoàng tử là một dũng tướng, có công lớn đánh giặc Tống xâm lược nước Đại Việt ta ở thế kỷ XI (1075 -1077). Tiêu biểu nhất chính là trận đánh trên tuyến sông Như Nguyệt (sông Cầu – Bắc Ninh), Ngài đã chỉ huy đạo quân, đánh tan ý chí xâm lược của giặc Tống và tiêu diệt 5 vạn binh mã giặc.
Khi giặc Tống kéo quân sang xâm lược nước ta, nhà vua đã cho sứ giả đi khắp nơi để chiêu mộ người tài. Lúc sứ giả của vua đi ngang qua đến khu Thị Trại, hoàng tử nhờ sứ giả tâu với vua chuẩn bị cho mình một lá cờ hồng cán dài 10 trượng, một cây giáo dài và một con voi chiến.
Sứ giả vui mừng vội về tâu lại với nhà vua. Nhà vua bèn cấp đủ những thứ hoàng tử yêu cầu, ngoài ra còn cấp thêm hơn năm nghìn binh mã. Nhận được đồ vật vua ban, Hoàng Chân bèn thét lớn: “Ta là thiên tướng”.
Con voi nghe tiếng thét bèn phủ phục xuống để hoàng tử ngự lên. Trên lưng voi, hoàng tử đã chỉ đạo binh mã đánh thẳng vào nơi đồn trú của giặc. Giặc Tống thấy quân ta hùng dũng xông tới, nghe tiếng voi gầm ngựa hí thì hồn siêu phách tán, bỏ gươm giáo tháo chạy thoát thân.
Trận ấy, hoàng tử và ba quân ca khúc khải hoàn, nhà vua rất đỗi vui mừng, cho mở yến tiệc khao ba quân. Vua cha rất yêu quý và muốn nhường ngôi cho Hoàng Chân nhưng chàng từ chối xin vua cha được trở về Thị Trại.
Ít lâu sau chàng mang bệnh nặng, Hoàng Chân tâu với vua: “Con không phải là người trần thế, giờ con được lệnh phải ra đi”. Hoàng tử hóa thành giao long dài 10m trườn mình xuống hồ Dâm Đàm (Hồ Tây) biến mất.
Để tưởng nhớ công lao của hoàng tử, vua Lý Thánh Tông đã ra tuyên cáo sắc phong Linh Lang là Linh Lang Đại vương, Thượng Đẳng Phúc Thần. Đồng thời, cho xây dựng đền thờ tại khu Thị Trại (nay phường Thủ Lệ), đồng thời cho tạc hai con voi đá nằm phủ phục trước cửa đền, cho nên sau này, dân chúng đều gọi là đền Voi Phục.
Hiện nay, có 269 đền thờ trong cả nước đều là những nơi Linh Lang đại vương từng đi qua, trong đó đền Voi Phục là nơi quan trọng hơn cả, bởi vì đây là nơi Linh Lang đại vương sống cùng mẹ trong những năm tháng tuổi thơ và cũng là nơi thánh hóa.
