Có thể phạt đến 100 triệu đồng khi chọn giới tính thai nhi

Bộ Y tế đang lấy ý kiến góp ý cho dự thảo Luật Dân số, trong đó đáng chú ý là đề xuất nâng mức xử phạt hành vi lựa chọn giới tính thai nhi từ 30 triệu lên tối đa 100 triệu đồng. Đây là một trong những động thái mạnh mẽ của cơ quan quản lý trong nỗ lực kiểm soát tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh, vốn đang diễn biến ngày càng nghiêm trọng tại Việt Nam.

Theo báo cáo của Cục Thống kê, năm 2024, tỷ lệ giới tính khi sinh là 111,4 bé trai trên 100 bé gái, vượt xa ngưỡng tự nhiên (khoảng 106 bé trai trên 100 bé gái).

Sự mất cân bằng chủ yếu tập trung ở các tỉnh phía Bắc, đặc biệt là vùng Đồng bằng sông Hồng. 10 trong 11 tỉnh thuộc khu vực này có tỷ lệ trên 110, nổi bật là Bắc Ninh, Vĩnh Phúc (118,5), Hà Nội (118,1) và Hưng Yên (116,7). Một số tỉnh miền Trung du và miền núi phía Bắc cũng ghi nhận tỷ lệ cao như Bắc Giang (116,3), Sơn La (115), Lạng Sơn (114,5) và Phú Thọ (113,6). Ngược lại, các tỉnh phía Nam giữ mức gần cân bằng tự nhiên, dao động từ 105 đến 108.

Bộ Y tế đánh giá việc chủ động can thiệp để sinh con theo ý muốn là nguyên nhân lớn gây mất cân bằng giới tính khi sinh. Pháp luật Việt Nam nghiêm cấm mọi hình thức lựa chọn giới tính thai nhi và xử phạt nghiêm minh đối với cá nhân vi phạm.

Hiện, mức phạt tối đa là 30 triệu đồng với cá nhân vi phạm trong lĩnh vực dân số. Bộ Y tế cho rằng mức này chưa đủ sức răn đe, vì thế đề xuất tăng lên 100 triệu đồng.

Tại lễ phát động Tháng hành động Quốc gia về Dân số năm 2024, Thứ trưởng Y tế Trần Văn Thuấn cảnh báo nếu tình trạng này không được kiểm soát, đến năm 2034, Việt Nam sẽ dư khoảng 1,5 triệu nam giới, con số này có thể tăng lên 1,8 triệu vào năm 2059.

Để đối phó, ngoài việc tăng mức phạt hành chính, Bộ Y tế đề xuất công khai định kỳ danh sách địa phương có tỷ lệ giới tính khi sinh mất cân bằng, tăng cường thanh tra các cơ sở y tế, xử lý nghiêm hành vi tiết lộ giới tính thai nhi. Đồng thời, các chương trình truyền thông cũng sẽ tập trung xóa bỏ định kiến trọng nam, thay đổi tư duy sinh con “theo ý muốn”, nâng cao vị thế phụ nữ và giá trị trẻ em gái.

Mục tiêu của chính sách là đưa tỷ số giới tính khi sinh về dưới 109 bé trai/100 bé gái vào năm 2030. Bộ Y tế khẳng định, việc sinh con trai hay con gái cần được xem là kết quả tự nhiên, không phải là sự lựa chọn.

Dự thảo luật mới không chỉ nhằm cân bằng giới tính, mà còn điều chỉnh toàn diện chính sách dân số theo hướng linh hoạt, phù hợp với thực tiễn. Bộ Y tế cam kết phối hợp các bộ ngành, địa phương triển khai đồng bộ các giải pháp, trong đó người dân là trung tâm, còn chính sách là công cụ bảo đảm quyền được sinh con nhưng không phân biệt giới.