Cá không ăn muối thì... ăn đá tủ lạnh

1.

Tối qua, trước khi đi ngủ, mẹ bảo: Có bác lại vừa gọi điện phàn nàn về cậu con trai không chịu vào làm Nhà nước, mà bác ấy chạy chọt mãi mới được “suất” ấy. Bác ấy khóc bảo: “Cá không ăn muối...”.

Con cười phá lên, ngắt lời: Cá không ăn muối chưa chắc cá đã ươn đâu. Các bố, các mẹ thời có tủ lạnh không nói thế được nữa đâu mẹ ơi...

Rồi con kể: Hôm nọ con đi hội thảo hướng nghiệp của một trường đại học lớn, ngồi cạnh một cô nhờ con tư vấn xem cậu con trai lớp 11 học khối A của cô nên thi ngành nào. Cô ca cẩm: “Nó không quan tâm mà cũng chẳng biết ngành nào với ngành nào đâu. Đây, ngay hội thảo này này cô rủ mãi nó chẳng đi. Nên cô phải tự tìm hiểu hết rồi chỉ đâu nó đánh đấy thôi. “Cá không ăn muối cá ươn”, người xưa nói cấm có cái gì sai.

Buồn cười quá mẹ nhỉ. Cô có chắc là cô biết nhiều hơn con mình? Mà tìm hiểu thông tin cũng là cô, quyết định cũng là cô, thế rốt cuộc là ai thi đại học? Nhưng con chẳng dám bảo thế, vì bố mẹ nào cũng có niềm tự ái mặc định rằng con cái mình luôn bé bỏng và cần định hướng của mình. Bố mẹ nào cũng luôn là chân lý, không là chân lý nghĩa là chưa làm tròn vai.

Mà cũng chính vì bố mẹ luôn là chân lý nên bọn trẻ như con đã rút kinh nghiệm từ các phim Hàn Quốc, Hồng Kông lâm li: Tiền xử hậu tấu, đừng bao giờ hỏi ý kiến phụ huynh. Vì không thể cãi nhau với chân lý.

Cá không ăn muối thì cá ăn đá. Vâng, giờ có tủ lạnh rồi mà mẹ!

2.

Khi con còn bé, mẹ hay kể với con về những ước mơ, dự định không thành của mình. Bao giờ, trước khi ngủ, kết thúc câu chuyện mẹ thường bảo: Con gắng học để thực hiện những dự định mà đời mẹ chưa làm được. Con hãy là cuộc đời nối dài của mẹ! Có thể mẹ nói như đang viết truyện, nói như thói quen chữ nghĩa, hình như cũng chưa nghĩ nhiều lắm.

Khi chọn trường Đại học để làm hồ sơ thi, con bảo mẹ một cách nghiêm túc: Mẹ này, con không phải là cuộc đời nối dài của mẹ. Con phải sống cuộc đời của con chứ! Mẹ hãy để cho con lựa chọn đường đi của con!

Bây giờ nghĩ lại, đôi lúc mẹ cười thầm: May mà con đã ”thỏa thuận” lại. Nếu con mà là cuộc đời nối dài của mẹ thì hóa ra mọi thứ không chuyển động à?

3.

Hôm nay, thứ 7, như rất nhiều buổi sáng, đúng 6 giờ sáng mẹ choàng dậy, ôm máy tính hoặc iPhone, iPad. Con như thường lệ, giấc ngủ đang rất nồng, chưa có dấu hiệu thức giấc.

8 giờ sáng, con hết ngái ngủ, vừa ngồi dậy, đã thấy mẹ mặt thiểu não.

Con: Sao thế mẹ?

Mẹ: Định hỏi mấy thứ, nhưng sợ con mất ngủ...

Con: Mẹ lại thế rồi! Mẹ xem mỗi ngày mẹ gọi hỏi con bao nhiêu lần về những thứ mà thực ra mẹ đều có thể tự làm được. Hoặc là mẹ cố lên một chút xíu là xong thôi. Tại mẹ cứ thích phụ thuộc vào con thôi.

Mẹ: Con thấy đấy, mẹ của bác Văn đến cô giúp việc dùng cái khăn lau cửa sổ để lau nhà mà gọi ông con giám đốc về xử lý.

Con (bật cười nhưng giọng hơi ngẹn): Mẹ ơi, mẹ có biết đó là bệnh lệ thuộc con hoặc thích “hành” con của các mẹ không? Mẹ không tập đi rồi đến 80 tuổi mẹ còn quá bà cụ nhà bác Văn. Năm nay mẹ mới 50 tuổi, không cố lên thì làm sao về hưu các “cụ” còn có thể rủ nhau xách túi đi du lịch khắp thế giới. Nếu du học, hoặc con lấy chồng xa thì mẹ làm thế nào? Hôm trước mẹ vừa viết trên FB là là con phải mau buông tay ra để mẹ tự lực, mẹ trưởng thành mà. Đúng đấy, sao các mẹ tập đi chậm thế? Mẹ nói, hồi trước con tập đi mất có một tuần thôi mà. Nào cố lên, bắt đầu từ hôm nay, mẹ tự săn vé máy bay giá rẻ qua mạng đi...

Vẫn nhớ, khi con 16 tuổi, sau mấy lần tranh luận thắng, con hỏi: “Mẹ ơi, sao lúc nào mẹ cũng thua con?” Mẹ bảo: “Các con phải thắng thì đất nước mới phát triển. Nếu thế hệ trước luôn thắng thế hệ sau thì cuộc sống không chuyển động con ạ...”

Hôm nay, khi con sắp trưởng thành và mẹ chạm tay vào cõi già, chúng ta lại phải chuẩn bị cho một hành trình mới. Nếu không buông tay con ra để tập đi, để lành mạnh, vững chãi bước tiếp chặng đường còn lại của hành trình làm người, cha mẹ sẽ lại là gánh nặng của con cái. Nhiều gánh nặng như thế cộng lại, có thể sẽ lại làm chậm lại bước chân vươn về phía trước của cả đám đông người Việt trong một hành trình mới.

Cuộc đối thoại hôm nay, mẹ lại vui vì con vẫn thắng. Con thắng, có nghĩa là mẹ phải kiên quyết tự lập, không lệ thuộc nữa, dù con là con của mẹ. Dù chúng ta là một gia đình!

Viết nhân ngày gia đình 28.6.2014

Lương Thị Bích Ngọc