Buổi tối bật điều hòa hay quạt máy để tốt cho sức khỏe?

Một người phụ nữ trung niên sống lâu năm ở thành phố có khí hậu nóng ẩm từng chia sẻ rằng bà thường bật điều hòa ở mức nhiệt thấp nhất khi đi ngủ để xua tan cảm giác ngột ngạt.

Tuy nhiên, sau một thời gian, bà bắt đầu thấy mình thường xuyên thức dậy với cảm giác khô họng, cứng cơ, đôi khi còn nhức đầu nhẹ và giấc ngủ không sâu như trước. Những triệu chứng kéo dài khiến chất lượng sống của bà bị ảnh hưởng rõ rệt.

Sau khi đi khám, bác sĩ kết luận rằng tình trạng này có liên quan đến việc sử dụng điều hòa trong thời gian dài và không đúng cách. Bà được khuyên nên điều chỉnh nhiệt độ phù hợp hơn, đồng thời linh hoạt lựa chọn phương pháp làm mát tùy vào thời tiết và thể trạng.

Câu chuyện này không hiếm, nhất là vào mùa hè khi thời tiết nắng nóng kéo dài. Trong những ngày oi ả, điều hòa và quạt máy gần như trở thành "cứu cánh" không thể thiếu của mỗi gia đình. Nhưng rốt cuộc, ngủ với điều hòa hay quạt máy thì tốt hơn cho sức khỏe? Đâu là lựa chọn hợp lý để vừa có được giấc ngủ ngon vừa bảo vệ cơ thể khỏi những ảnh hưởng xấu từ thiết bị làm mát?

Khi nhiệt độ tăng cao, không ít người hình thành thói quen bật điều hòa hoặc quạt trong suốt thời gian ngủ để cảm thấy thoải mái hơn. Tuy nhiên, hai thiết bị này có nguyên lý hoạt động khác nhau, tác động đến môi trường sống và sức khỏe con người theo những cách hoàn toàn khác biệt.

Điều hòa hoạt động bằng cách làm lạnh không khí trong phòng, đồng thời giảm độ ẩm, đặc biệt hiệu quả trong những vùng khí hậu nóng ẩm như miền Nam Việt Nam. Không chỉ giúp giảm nhiệt, điều hòa còn làm sạch không khí, hạn chế sự phát triển của nấm mốc và các tác nhân gây dị ứng, nhờ đó tạo môi trường ngủ dễ chịu hơn cho những người có vấn đề về hô hấp.

Tuy nhiên, việc sử dụng điều hòa không đúng cách có thể gây ra nhiều hệ lụy. Khi nhiệt độ được đặt quá thấp trong thời gian dài, không khí trong phòng dễ bị khô, dẫn đến tình trạng khô da, khô họng và kích ứng niêm mạc mũi họng. Những người mắc các bệnh lý hô hấp mạn tính như viêm xoang, viêm họng hay viêm mũi dị ứng có thể thấy các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn. Ngoài ra, việc để luồng gió lạnh thổi trực tiếp vào người khi ngủ sẽ khiến cơ thể dễ bị cứng cơ, đau đầu hoặc nhiễm lạnh.

Để hạn chế những ảnh hưởng tiêu cực từ điều hòa, các chuyên gia khuyến nghị nên đặt nhiệt độ trong khoảng 26 đến 28 độ C, tránh hướng gió thổi trực tiếp vào người và ưu tiên sử dụng chế độ “ngủ đêm”.

Đồng thời, điều hòa cần được vệ sinh định kỳ để đảm bảo luồng không khí lưu thông trong phòng không bị nhiễm khuẩn từ bộ lọc bẩn, tránh gây ảnh hưởng đến hệ hô hấp.

So với điều hòa, quạt máy có cơ chế hoạt động đơn giản hơn. Quạt không làm giảm nhiệt độ phòng mà chỉ giúp tăng lưu thông không khí, nhờ đó tạo cảm giác mát mẻ cho người sử dụng. Ưu điểm của quạt máy là tiết kiệm điện năng, thân thiện với môi trường và ít gây ra tình trạng khô da, khô họng như điều hòa. Trong những ngày thời tiết không quá nóng, quạt có thể là lựa chọn lý tưởng, giúp duy trì sự thoáng đãng trong phòng ngủ mà vẫn đảm bảo cảm giác dễ chịu.

Tuy nhiên, khi nhiệt độ ngoài trời lên cao, việc chỉ dùng quạt máy có thể trở nên phản tác dụng. Không những không làm mát không khí, quạt có thể thổi luồng gió nóng, khiến cơ thể không được hạ nhiệt, thậm chí còn làm tăng thân nhiệt.

Vào ban đêm, nếu nhiệt độ vẫn ở mức cao, quạt không có khả năng điều chỉnh nhiệt như điều hòa, nên người dùng vẫn có thể cảm thấy nóng bức, khó ngủ. Một số người còn gặp các triệu chứng như khô mắt, đau họng nếu để quạt thổi trực tiếp trong thời gian dài, đặc biệt khi độ ẩm trong không khí quá cao.

Ngoài ra, quạt máy cũng không thể loại bỏ độ ẩm trong không khí như điều hòa. Trong môi trường ẩm ướt, dùng quạt lâu có thể khiến phòng trở nên bí bách, thiếu oxy, ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ. Những người có hệ hô hấp nhạy cảm hoặc mắc bệnh dị ứng nên cẩn trọng hơn khi dùng quạt, nhất là khi quạt thổi mạnh hoặc quá gần cơ thể.

Lựa chọn giữa điều hòa và quạt máy phụ thuộc nhiều vào điều kiện môi trường và thể trạng cá nhân. Với người già, trẻ nhỏ, người có bệnh lý nền hoặc dễ dị ứng, điều hòa nếu được sử dụng đúng cách sẽ là lựa chọn an toàn và hiệu quả hơn, nhờ khả năng duy trì nhiệt độ ổn định, làm sạch không khí và giảm độ ẩm.

Trong khi đó, với người trưởng thành khỏe mạnh, không mắc các bệnh hô hấp, quạt máy là giải pháp làm mát tự nhiên, tiết kiệm và thân thiện với môi trường, nhất là trong những ngày thời tiết không quá nóng.

Về lâu dài, sử dụng điều hòa liên tục có thể khiến cơ thể phụ thuộc vào môi trường lạnh nhân tạo, dẫn đến khả năng thích nghi kém với nhiệt độ bên ngoài.

Ngược lại, dùng quạt máy thường xuyên giúp cơ thể dễ dàng điều tiết nhiệt độ, thích nghi với sự thay đổi của môi trường tự nhiên. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa quạt tốt hơn điều hòa. Mọi thiết bị chỉ thực sự có ích khi được sử dụng một cách khoa học và hợp lý.