Vì sao người xưa nói: “73, 84 tuổi, Diêm Vương không gọi cũng tự mình đi”?

Mỗi khi trong nhà có người lớn tuổi bước vào hai con số này, con cháu thường dè dặt hơn, có người còn tổ chức sinh nhật, mặc đồ đỏ “lấy hên”. Với nhiều người, đó chỉ là mê tín nhưng với những người nghiên cứu văn hóa – dịch lý, câu nói này ẩn chứa nhiều tầng nghĩa hơn ta tưởng, từ điển tích của thánh hiền, quy luật vận hành của thiên địa, cho đến nhịp sinh học và tâm lý con người.

Dấu mốc từ hai bậc Thánh nhân: điểm tựa tâm lý trong văn hóa Á Đông

Nguồn gốc trực tiếp của câu nói này đến từ… tuổi thọ của chính Khổng Tử và Mạnh Tử:

Khổng Tử mất ở tuổi 73 (tính theo tuổi mụ).

Mạnh Tử mất ở tuổi 84.

Với người xưa, hai vị được xem là bậc thánh nhân, tinh hoa của trí tuệ Á Đông. Trong logic dân gian, nếu ngay cả Thánh nhân cũng phải dừng lại ở tuổi này, thì người thường vượt qua được xem như phúc lớn, không qua được cũng là thiên mệnh.

Từ đây hình thành một neo tâm lý được truyền đời. Trong tâm lý học hiện đại, nó được gọi là hiệu ứng nocebo – khi niềm tin tiêu cực có thể khiến sức khỏe suy giảm thật. Người già ở tuổi này nếu lỡ đau ốm, suy nghĩ bi quan rất dễ kéo cả cơ thể đi xuống.

Nhưng nếu chỉ quy về tâm lý thì vẫn chưa đủ. Vì sao Khổng – Mạnh đều ra đi đúng hai mốc này? Lý do còn nằm trong quy luật của thời vận và sinh mệnh.

Vì sao 73 và 84 được xem là “cửa ải”?

Theo dịch học, đời người vận hành theo chu kỳ Lục thập hoa giáp (60 năm). Sống tới 60 tuổi là hoàn thành một vòng lớn, từ 61 tuổi trở đi bước vào vòng quay thứ hai khi nguyên khí suy, cơ thể mòn hao như chiếc đồng hồ chạy sang nhịp mới với dây cót đã lỏng.

73 tuổi nằm ở năm thứ 13 của vòng giáp thứ hai. Theo thuyết can – chi:

72 tuổi tròn 6 chu kỳ địa chi (mỗi chu kỳ 12 năm).

73 tuổi bắt đầu chu kỳ thứ 7, tượng trưng cho một sự đổi pha.

Trong Kinh Dịch, số 7 gắn với “phản phục” - giai đoạn cũ hết, mới chưa sinh. Ở người trẻ, sự đổi pha này không đáng kể nhưng ở người già, nó trở thành điểm yếu, dễ phát bệnh nặng nếu cơ thể không đủ nguyên khí để vượt qua.

84 tuổi là 7 chu kỳ 12 năm, một con số mang tính cực hạn.

Trong mệnh lý, đây là thời điểm dễ xảy ra thiên khắc địa xung, hay “thái tuế đương đầu tọa” – tức chịu tác động mạnh của trường khí bên ngoài. Ở tuổi này, chỉ một biến cố nhỏ như cảm lạnh, té ngã cũng có thể gây “đổ domino” các cơ quan.

Nói theo hình ảnh dân gian, một chiếc xe đã chạy hơn 80 vạn km, bình thường còn đi được, nhưng gặp ổ gà hay vào cua gấp thì dễ hỏng ngang.

Nhịp suy thoái của cơ thể theo y học

Trong Hoàng Đế Nội Kinh, đời người tuân theo chu kỳ “7” ở nữ và “8” ở nam. Tuy nói về giai đoạn dậy thì và mãn kinh, nhưng về bản chất, tư duy tuổi đời theo chu kỳ xuyên suốt toàn bộ cơ thể.

Khoa học hiện đại cũng cho thấy, tuổi 70 – 75 là giai đoạn:

Bệnh tim mạch, đột quỵ tăng vọt

Sức đề kháng giảm mạnh

Nhiều người suy giảm trí nhớ, mất bạn đời, tâm lý xuống dốc

Đến 83 – 85 tuổi, giới y học gọi là ngưỡng lão siêu cao tuổi. Tế bào, cơ quan gần đạt mức tiêu hao tối đa, cơ thể chủ yếu hoạt động nhờ khả năng bù trừ. Chỉ một cảm cúm nhẹ cũng có thể gây suy đa tạng.

Như vậy, câu nói xưa không hề chỉ là mê tín, mà là kết quả của hàng nghìn năm quan sát về sinh học – tâm lý – xã hội.

Điều người xưa muốn nhắc không phải để tạo hoang mang, mà để nhắc nhở con cháu quan tâm hơn và người già giữ tinh thần ổn định hơn.

Thuận thiên thời, tránh gió tránh lạnh

Theo thuật chọn ngày phong thủy, hai độ tuổi này khí huyết yếu, sợ nhất bị “xung”. Vào ngày chuyển tiết khí (đặc biệt Lập Xuân, Lập Đông, Xuân phân – Thu phân, Đông chí – Hạ chí), khí trường biến đổi mạnh. Nên khuyên người già hạn chế ra ngoài, đi xa, tránh nơi khí trường hỗn tạp (đám cưới đám ma quá ồn ào). Đây gọi là “tránh mũi nhọn”.

Tích đức tu phúc, tâm thái khoáng đạt

Rất nhiều người già gặp vấn đề ở tuổi này là do “tâm bệnh”. Câu “Diêm Vương không gọi thì tự mình đi” phần lớn là do tự mình dọa mình sinh bệnh. Giữ tâm thái “lạc thiên tri mệnh”, làm việc thiện, tâm rộng thì thân béo. Chính khí tồn nội, tà bất khả can. Một ông bà cụ tâm hồn vui vẻ, từ bi hiền hậu, chính trường khí của họ đã là bùa hộ mệnh tốt nhất.

Ăn uống có tiết độ, sinh hoạt có quy củ

Dù là lời khuyên cũ nhưng vào năm vận kém lại càng quan trọng. Hai năm 73-74 và 83-84 nên ăn thanh đạm ấm mềm, kiêng đại bổ. Dịch học nói “hư bất thụ bổ” – tỳ vị suy yếu không tiêu hóa nổi chất bổ nặng, ngược lại thành gánh nặng.

Ngày xưa, người sống đến 70 rất hiếm. Vượt qua được 73 hay 84 thực chất đã là đại phúc. 

“73, 84, Diêm Vương không gọi thì tự mình đi.” Câu nói ngàn năm này vừa là hồi chuông cảnh tỉnh, vừa là sự quan tâm sâu sắc. Nó dùng cách nói gần như tàn nhẫn để nhắc nhở chúng ta về sự mong manh và hữu hạn của sinh mệnh. Nhưng trí tuệ Dịch học lại nói: Biến dịch mới là chân lý vĩnh hằng.

Chỉ cần chúng ta biết thuận thiên đạo, điều hòa âm dương, tu thân dưỡng tính, thì mọi cửa ải đều sẽ biến thành bậc thang dẫn đến tuổi thọ cao hơn. Nguyện mỗi người đọc bài viết này đều thấu hiểu ý nghĩa sâu xa đằng sau câu nói cũ. Không phí hoài thời gian trong lo âu, mà biết trân quý dưỡng sinh trong tỉnh thức.