Nhà báo Hoàng Chiên: Dấn thân và khát vọng đi đến tận cùng sự thật

- Cơ duyên nào đã đưa anh đến với nghề báo? Có phải anh chọn nghề hay nghề chọn anh?

Nhà báo Hoàng Chiên: Tôi không tự chọn nghề, cũng không nghĩ là nghề chọn tôi. Với tôi, đó là một cái duyên. Sau khi tốt nghiệp cấp 3, tôi dự định thi vào Đại học Tây Bắc hoặc Đại học Sư phạm 2 theo định hướng của gia đình nhưng không đỗ. Đến năm 2007, tôi thi đỗ vào Trường Cao đẳng Phát thanh - Truyền hình 1, học chuyên ngành Báo chí và Truyền thông.

Ra trường năm 2010, tôi được giới thiệu làm việc tại Trung tâm Con người và Thiên nhiên, nơi tôi là cán bộ truyền thông và tổ chức các chuyến công tác cho nhà báo đi thực tế về các vấn đề môi trường "nóng" như phá rừng, thủy điện, khai khoáng. Tôi có cơ hội được tiếp xúc với nhiều nhà báo điều tra giỏi, nghe họ kể chuyện nghề và chính họ đã truyền cho tôi niềm đam mê với báo chí. Có lẽ từ đó nghề báo đã gắn bó với tôi một cách tự nhiên.

- Anh cảm nhận như thế nào khi giành được những giải thưởng báo chí danh giá? Chúng có thay đổi cách anh nhìn nhận về nghề không?

Nhà báo Hoàng Chiên: Tôi cảm thấy rất may mắn. Ngay lần đầu tiên tham gia Giải Báo chí Toàn quốc, tôi đã đạt Giải A, điều đó như một bước ngoặt lớn trong sự nghiệp của tôi. Những giải thưởng không chỉ là sự ghi nhận, mà còn là nguồn động viên to lớn cho tôi và đồng nghiệp, thúc đẩy chúng tôi tiếp tục dấn thân để thực hiện những tác phẩm điều tra mạnh mẽ hơn, phơi bày những vi phạm pháp luật. Nghề báo cho tôi nhiều cung bậc cảm xúc, từ áp lực, căng thẳng đến hạnh phúc và tự hào. Tôi tin rằng mỗi nhà báo khi được vinh danh đều cảm nhận sâu sắc rằng công sức mình bỏ ra đã mang lại giá trị thật cho xã hội.

- Theo anh, đâu là sức hút lâu dài của nghề báo, đặc biệt là với những đề tài khó như điều tra, phòng chống tham nhũng?

Nhà báo Hoàng Chiên: Sức hút của nghề báo với tôi là được dấn thân, được khám phá và có cơ hội tạo ra sự thay đổi tích cực. Những đề tài khó luôn thách thức sự kiên trì và bản lĩnh của người làm báo. Khi nhận nhiệm vụ, chúng tôi phải điều tra từ mạng xã hội đến địa phương, lên kế hoạch tác nghiệp chi tiết, thậm chí đi tiền trạm để khảo sát, chuẩn bị mọi thứ kỹ lưỡng.

Làm báo điều tra đòi hỏi sự đam mê, lòng dũng cảm và ý chí chiến đấu. Chúng tôi phải xây dựng kỹ năng, mở rộng các mối quan hệ, tìm cách khai thác thông tin hiệu quả nhất. Khi tác phẩm được công bố, đó không chỉ là thành quả cá nhân mà còn là sự khẳng định trách nhiệm với xã hội.

-Trong hành trình làm báo, có câu chuyện tác nghiệp nào khiến anh nhớ mãi và coi đó như ngọn lửa giữ anh ở lại với nghề?

Nhà báo Hoàng Chiên: Tôi nhớ nhất loạt bài "Đường đi của gỗ lậu qua xe chuyển phát nhanh" năm 2023. Tôi đã phải di chuyển nhiều lần giữa Hà Nội – Lai Châu để theo dõi, ghi hình các hoạt động khai thác, vận chuyển gỗ lậu. Cái khó nhất là làm sao tiếp cận được các "ông trùm" và lên được chính chiếc xe chở gỗ lậu.

Khi nắm bắt được lịch trình của chiếc xe này thường xuyên di chuyển tử Sìn Hồ - TP. Lai Châu, chúng tôi gọi theo số điện thoại ghi ở cánh cửa chiếc xe đó, và nói là người nhà của một cán bộ ngành văn hóa thông tin ở địa phương, có người nhà phải đi ra thành phố Lai Châu có việc quan trọng, phải nài nỉ mãi lái xe mới đồng ý.

Tuy nhiên phút chót họ lại từ chối với lý do “xe đã đi bốc gỗ ở ngoài thị trấn” nhưng lái xe không biết chúng tôi đang ở gần chiếc xe đang bốc gỗ ở môt trụ sở đơn vị bưu chính vận chuyển hàng.

Chúng tôi phải nói là họ hàng có đám hiếu phải về gấp và nài nỉ mãi lái xe mới gật đầu. Và quãn đường từ Sìn Hồ ra thành phố Lai Châu là một hành trình cam go, nhưng cũng là dịp để chúng tôi tiếp cận, khai thác được nhiều thông tin quý giá trong hành chính đó.

Một lần khác, tôi cùng đồng nghiệp thực hiện loạt bài "Xẻ thịt Cao nguyên đá Đồng Văn" ở Hà Giang. Chúng tôi phải đóng vai doanh nghiệp, người môi giới để tiếp cận chính quyền địa phương, thậm chí được hướng dẫn cách "lách luật" để lấy đá từ Công viên địa chất toàn cầu. Chúng tôi đã phải tính toán kỹ để ghi hình mà không vi phạm pháp luật.

Nhà báo Vũ Phương: Sức hấp dẫn của nghề báo là sự dấn thân để tìm sự thật

- Anh đến với nghề báo như thế nào? Đó là sự lựa chọn hay là một hành trình bất ngờ?

- Nhà báo Vũ Phương: Với tôi, nghề báo đến như một cái duyên rất tự nhiên. Khi còn là sinh viên, tôi không từng nghĩ rằng mình sẽ gắn bó lâu dài với nghề này. Nhưng càng học, càng viết, càng tiếp xúc với thực tiễn, tôi nhận ra mình bị cuốn hút bởi những câu chuyện đời thực, những vấn đề xã hội cần được phản ánh. Nghề báo đến với tôi như một hành trình bất ngờ, nhưng lại trở thành sự nghiệp mà tôi muốn gắn bó.

- Với anh, sức hấp dẫn lớn nhất của nghề báo là gì? Điều gì khiến anh cảm thấy nghề này có sức hút lâu dài và bền vững?

- Nhà báo Vũ Phương: Nghề báo hấp dẫn ở chính những cuộc dấn thân. Mỗi bài viết là một hành trình bước vào đời sống, đối mặt với sự thật và mang đến tiếng nói cho cộng đồng. Nghề này không chỉ là việc viết, mà còn là trách nhiệm xã hội, là cơ hội để bảo vệ công lý và tạo ra sự thay đổi tích cực. Chính giá trị lâu dài của sự thật và vai trò phản ánh trung thực đã giữ chân tôi với nghề.

- Những giải thưởng báo chí, đặc biệt là Giải Báo chí toàn quốc về Quốc hội và Hội đồng Nhân dân (Giải Diên Hồng), có ý nghĩa như thế nào trong hành trình làm nghề của anh?

Nhà báo Vũ Phương: Các giải thưởng là sự ghi nhận quý giá cho những nỗ lực mà tôi và các đồng nghiệp đã bỏ ra. Giải Diên Hồng có ý nghĩa rất lớn với tôi, không chỉ là vinh dự mà còn là động lực để tôi tiếp tục làm nghề một cách nghiêm túc và sáng tạo hơn.

Những giải thưởng ấy không làm tôi dừng lại, mà khiến tôi tự nhắc mình phải đi tiếp với trách nhiệm lớn hơn, tìm kiếm cách viết mới để những đề tài chính trị - pháp luật trở nên gần gũi, dễ hiểu và hấp dẫn với độc giả.

-  Anh đã từng gặp những khó khăn nào khi tác nghiệp trong lĩnh vực chính trị, pháp luật – đặc biệt là khi tiếp cận thông tin nhạy cảm?

- Nhà báo Vũ Phương: Khó khăn lớn nhất là việc tiếp cận thông tin chính thống, nhất là với các vụ việc phức tạp, nhạy cảm. Đôi khi, phải mất nhiều thời gian để xây dựng nguồn tin và kiểm chứng thông tin chính xác.

Bên cạnh đó là áp lực về thời gian, yêu cầu độ chính xác tuyệt đối, thậm chí là những rủi ro cá nhân là điều không tránh khỏi. Nhưng tôi nghĩ, làm nghề nào cũng có áp lực, quan trọng là mình giữ được đạo đức nghề nghiệp và bản lĩnh để theo đuổi đến cùng.

- Theo anh, một nhà báo trẻ thời đại số cần trang bị những tố chất, kỹ năng nào để có thể gắn bó lâu dài và tạo ra giá trị thật trong nghề?

- Nhà báo Vũ Phương: Tôi cho rằng, điều quan trọng nhất là sự trung thực và tinh thần dấn thân. Người trẻ cần học cách kiểm chứng thông tin, phải thành thạo công nghệ và biết bảo vệ mình trên môi trường số.

Nghề báo thời nay không chỉ cần viết hay, mà còn cần làm chủ các nền tảng số, biết kể chuyện đa phương tiện và giữ vững bản lĩnh trước các luồng thông tin nhiễu loạn. Nếu làm được những điều đó, nghề báo sẽ mãi hấp dẫn và bền vững.