Nỗi trăn trở của một người con gốc Việt

Cũng như rất nhiều người dân miền Tây Nam Bộ, do biến cố lịch sử, bố ông từ An Giang đã trôi dạt sang vùng Biển hồ Tông Lê Sap 70 năm về trước. Cùng cảnh ngộ những người nghèo, sống lênh đênh trên mặt nước, mẹ ông làm nghề chài lưới tại tỉnh Kampong Chhnang đã gặp và nên duyên vợ chồng với bố ông. Năm 1959, ông ra đời. Ông tên là Oknha Leng Rithy (còn gọi là Ba Thy), người Khmer, gốc Việt, hiện là một doanh nhân thành đạt tại Vương quốc Campuchia.

Ông Oknha Leng Rithy, Trưởng Văn phòng Đại diện VRG tại Campuchia.

Tuổi thơ chứng kiến, gắn liền với cuộc sống lao động, vất vả của người dân làng chài, nơi ấy có rất đông người gốc Việt. Hàng ngày vùng vẫy, bơi lội cùng đám trẻ không nhà, không cửa, chỉ sống với cha mẹ trên những chiếc thuyền đơn sơ, rách nát, ông càng thấu hiểu nỗi gian truân của những người bỏ quê hương, đi mưu sinh trên đất khách quê người mà cuộc đời vẫn không cho họ an phận.

Ông từng ước mơ lớn lên sẽ là thày giáo nhằm mang văn hoá người Việt dạy cho người Việt nhưng ước mơ đó đã sớm tan thành mây khói khi đất nước Campuchia, trong đó có cả quê ngoại, nơi ông sinh ra chìm trong chế độ diệt chủng Pôl Pốt, với 3 năm 8 tháng 20 ngày đen tối buộc ông phải theo cha mẹ lánh nạn về quê nội ở An Giang.

Hoà bình lập lại trên đất nước Chùa Tháp cũng là lúc ông bắt đầu trưởng thành, tìm đủ mọi kế sinh nhai và ngày càng khấm khá. Với quan hệ truyền thống tốt đẹp giữa hai nước Việt Nam – Campuchia; với định hướng chiến lược phát triển kinh tế, từ cuối năm 2005 đầu năm 2006 Chính phủ Campuchia đã cho phép Tập đoàn Công nghiệp cao su Việt Nam (VRG) tiến hành khai hoang trên đất tô nhượng kinh tế để trồng cây cao su.

Với ưu thế nói được cả tiếng Việt và tiếng Khmer lại có tiềm lực kinh tế, ông đã tự nguyện ra nhập đội quân của VRG và điều đầu tiên ông nghĩ tới là tạo việc làm cho bà con gốc Việt. Có thời gian ông đã đi đến từng xóm chài người Việt trên Biển hồ như Chong Khnies, Kampong Khleng thuộc tỉnh Siem Reap và Kampong Luông, Koh K’ek thuộc tỉnh Pursat để vận động bà con gốc Việt tham gia vào đội ngũ lao động của các công ty thuộc VRG.

Ông Ba Thy (bên trái) và tác giả đi tìm đất khai hoang tại tỉnh Kampong Thom Campuchia năm 2006.

Gần 20 năm trôi qua, hiện tại với tư cách là Trưởng Văn phòng Đại diện VRG tại Campuchia, cùng với sự lớn mạnh của Tập đoàn VRG, tên ông “Ba Thy” đã đi vào lòng người. Nơi đâu có cao su của VRG nơi đó mọi người lao động đều biết đến ông.

Ông là người mang niềm hy vọng với cuộc sống tốt đẹp cho người lao động cao su và là cầu nối giải quyết mọi vấn đề vướng mắc giữa Tập đoàn, các Công ty mẹ và các Công ty con của Tập đoàn với chính quyền địa phương. Ông thường tự hào mà nói rằng: VRG hiện là Tập đoàn đầu tư lớn nhất so với các doanh nghiệp Việt Nam trên đất Campuchia và sự phát triển của Tập đoàn cũng là sự ổn định, bền vững của nhiều gia đình lao động gốc Việt nơi có vườn cây cao su của Tập đoàn toả bóng mát.

Ông Ba Thy (bên phải) và tác giả đi tìm hiểu về bè cá tại tỉnh Kampong Chhnang tháng 9/2022.

Đã quá đủ với những đóng góp cho VRG và người lao động, trong đó có người dân gốc Việt, thế nhưng do chiến dịch làm sạch môi trường và cảnh quan sông nước, từ năm 2017 chính quyền Campuchia đã di dời các nhà nổi, bè nuôi cá của người dân chài trên biển hồ và một số dòng sông lên đất liền, trong đó số đông là người dân gốc Việt.

Nhìn cảnh tượng nhiều nhà bè, vốn liếng bỏ ra đến vài trăm triệu đồng nay không có công ăn việc làm, nỗi trăn trở trong ông lại trỗi dậy. Ông quyết định tìm hiểu thực tế trên sông nước quê hương và một số cơ sở khoa học, nơi có nhiều kinh nghiệm trong nghề nuôi cá lồng, nuôi cá trên cạn tại Việt Nam để tìm hướng đi cho người dân làng chài.

Bước đầu thành công, ông Ba Thy đã xây dựng mô hình dự án tiền khả thi “Nuôi trồng, lai tạo giống cá nước ngọt” tại Kiên Svay – Phnôm Pênh với dự định nếu thành công sẽ nhân rộng, kêu gọi và tập hợp những người dân sông nước đến để phát triển ngành nuôi cá ở những vùng đất còn hoang hoá trên mảnh đất Chùa Tháp.

Những trăn trỏ của ông đang dần thành hiện thực và được kỳ vọng sẽ góp phần giải quyết khó khăn, tạo dựng cuộc sống vững bền cho người Việt xa xứ.