Ngư dân “số” bán cá online

Gần 20 năm buôn bán hải sản, giữa năm 2025, anh Ngô Sâm, 35 tuổi quyết định rời chợ truyền thống, cùng vợ ở nhà bán hàng qua mạng. Sâm nói, gắn bó với nghề chạy chợ từ những năm 15 tuổi, quá vất vả nhưng thu nhập bấp bênh, nhiều lúc muốn nghỉ hẳn, tìm việc khác nhưng hình như nghề chọn người.

Sinh ra ở “vựa cá” Quảng Nham, huyện Quảng Xương (cũ) nên thế hệ 8X, 9X như anh Sâm, nếu không theo con đường học hành, ly hương, lựa chọn lập nghiệp phổ biến nhất là …đi biển hoặc buôn bán hải sản.

Sâm từng có nhiều năm rong ruổi khắp các chợ huyện ở Thanh Hóa, từ đồng bằng đến miền núi bán cá tươi. Ngày nào cũng như ngày nào, dậy từ sáng sớm ra biển gom hàng rồi đi đến tối mịt mới về nhà.

Chỉ vào chiếc xe máy đã rỉ sét vì ngấm quá nhiều nước biển từ cá, Sâm nói đó là chứng nhân cho những tháng ngày chạy chợ sớm khuya đầu tắt mặt tối, không có thời gian chăm sóc gia đình, con cái.

Những năm gần đây, trào lưu bán hàng qua mạng nở rộ khắp các vùng quê, Sâm kể, ban đầu anh chỉ sử dụng mạng xã hội để giải trí, thi thoảng đăng ít hình ảnh công việc bán cá cho vui. Nhưng cũng từ đó, có nhiều bạn bè liên lạc hỏi đặt hàng, mua hàng và bắt đầu có giao dịch mua bán.

Tháng 5/2025, Sâm bàn với vợ nghỉ “chạy chợ”, quyết tâm rời chợ truyền thống, đưa thương hiệu “Sâm cá”, “Sâm – hải sản xứ Thanh” lên mạng.

“Ban đầu vợ chồng tôi khá lo lắng. Đang làm ăn buôn bán theo thói quen, giờ chuyển sang hình thức mới, chưa biết có nên cơm cháo gì không. Nhưng nếu không thử thì không biết. Còn nếu thất bại thì quay lại buôn bán như ban đầu. Thôi thì cứ thử một phen xem sao”, Sâm tự tin chia sẻ.

Sâm nói sở dĩ anh tự tin là bởi có đầu mối sản phẩm dồi dào, kiểm soát được chất lượng, nguồn gốc xuất xứ. “Vựa cá” Quảng Nham là một thương hiệu nổi tiếng ở Thanh Hóa, nơi cả làng đi biển, cả làng bán cá, mắm. Thế nên khi đưa hàng lên mạng chỉ là cách chuyển đổi phương thức bán hàng chứ không phải chuyển đổi sang mặt hàng khác.

Nói là làm, Sâm bắt đầu thiết lập kênh TikTok: “Sâm – hải sản xứ Thanh”; đồng thời chuyển từ bán hải sản tươi sống sang hải sản khô, trong đó mặt hàng chính là cá thu nướng.

Sâm gọi vui đó là hướng đi “chiến lược” vì muốn bán cho khách ở xa thì hàng khô vận chuyển thuận lợi hơn. Kết quả sau 6 tháng bán cá qua các nền tảng số, chủ yếu là Tiktok và Zalo, doanh số tăng đột biến. Đã có nhiều đơn hàng đi Sài Gòn, Bình Dương, Đồng Nai, thậm chí đến cả Hàn Quốc. Tự tay nhập cá tươi, cắt lát, phơi, nướng bằng than hoa, hút chân không, đóng gói với đá lạnh dẻo, vận chuyển hàng hóa..., vợ chồng anh Sâm làm không hết việc.

“Có những ngày cao điểm 20 -30 đơn hàng, vợ chồng xoay chóng mặt. Vừa livetream vừa nghe điện thoại, vừa nướng cá, vừa đóng hàng để kịp chuyển cho khách, mệt nhưng vui vì được nhiều người tin tưởng, yêu quý”, chị Thanh, vợ anh Sâm vừa gói hàng vừa hào hứng khoe.

Khác biệt lớn nhất, theo chị Thanh khi chuyển sang bán hàng online là không còn phải dậy sớm, thức khuya, vợ chồng có nhiều thời gian hơn cho gia đình. Quãng đường gần trăm cây số mỗi ngày trên đường của anh Sâm giờ chỉ còn dăm trăm mét mỗi chuyến hàng từ nhà đến bưu điện xã.

Mỗi lần livetream bán hàng, cả Sâm và vợ đều thống nhất để “trường quay” tự nhiên nhất có thể. Nghĩa là từ phơi cá, nướng cá, hút chân không, đóng gói đều được thực hiện theo kiểu “có gì nói nấy”, không chỉnh sửa hình ảnh, không chau chuốt lời nói khi giao tiếp với khách hàng trên không gian mạng.

Chủ kênh TikTok “Sâm – Hải sản xứ Thanh” nói, anh không có quá nhiều folow, nhiều lượt thích và không bao giờ có ý định tăng tương tác bằng các chiêu trò giải trí.

“Mình chủ yếu tập trung vào khách hàng quan tâm đến sản phẩm, chủ yếu là các bà nội trợ, những người gắn liền với bếp ăn hằng ngày. Từ đó mình chú trọng vào nguồn gốc, chất lượng sản phẩm từ đầu vào đến quá trình chế biến. Cái gì tự nhiên, chân thành sẽ lan tỏa bền vững hơn”, anh Sâm bộc bạch.

Khác với bán các mặt hàng quần áo, mỹ phẩm, đồ gia dụng…, chủ kênh TikTok “Sâm – Hải sản xứ Thanh” không livetream vào buổi tối mà chủ yếu vào khung giờ từ 16h đến 18h hằng ngày. Lý giải về điều này, anh Sâm cho biết, buổi tối, sau bữa ăn no không ai có cảm giác thèm đồ ăn, nhất là đồ hải sản. Do đó, thời điểm phù hợp nhất để bán mặt hàng này là khi các bà nội trợ chuẩn bị nấu ăn.

“Tâm lý người nấu ăn đang đói nên hay tìm tòi thực phẩm trên mạng. Có người vừa nấu vừa lướt điện thoại tìm nguồn hàng. Sau nhiều lần thử nghiệm, tôi chọn khung giờ …vàng buổi chiều để bán và cho thấy lượt người xem, người tương tác, đặt hàng tăng đáng kể”, anh Sâm chia sẻ kinh nghiệm.

Thuần là người bán hàng truyền thống ở chợ, cả anh Sâm và chị Thanh đều thừa nhận chưa chuẩn bị sẵn sàng để làm “ngư dân số” nên đến giờ nhiều kỹ năng vẫn chưa hoàn thiện. Xã hội “số” vốn rất phức tạp nên về lâu dài, vợ chồng anh Sâm mong muốn được tham gia các lớp tập huấn bán hàng online một cách bài bản, chuyên nghiệp.

“Rất may chúng tôi chưa từng bị bóc phốt hay chiếm quyền quản trị kênh để lừa đảo. Thi thoảng cũng gặp khách khó tính, bị …bom hàng nhưng số đó không nhiều và thường thì chúng tôi luôn chịu thiệt một chút để giữ khách. Mình xác định làm thật, bán thật, người thật, tất cả đều chân thật thì khách hàng sẽ yêu quý, tin tưởng, không nên nóng vội dễ mất uy tín”, chị Thanh cam kết.

Thôn Điền, xã Quảng Nham, huyện Quảng Xương (cũ), nay là xã Tiên Trang, tỉnh Thanh Hóa là một vùng đất nổi tiếng về đánh bắt, chế biến, buôn bán hải sản. Cả thôn, gần như gia đình nào cũng làm nghề biển hoặc liên quan đến dịch vụ nghề cá. Ở đây, nhiều gọi vợ chồng Sâm – Thanh là TikToker chuyên bán cá trên mạng. Anh Sâm nói đó là niềm vui nhưng đồng thời cũng là áp lực lớn khiến gia đình luôn phải nỗ lực nâng cao chất lượng sản phẩm. Làm sao để không chỉ tăng doanh số mà còn giữ được thương hiệu và quảng bá thương hiệu cho hải sản Quảng Nham nói riêng và Thanh Hóa nói chung.