Mẹ chồng – nàng dâu: Không phải đúng sai mà phải là hòa hợp

Dù là vấn đề “muôn năm cũ”, “khổ lắm nói mãi” nhưng mối quan hệ mẹ chồng – nàng dâu vẫn là chuyện gắn liền với đời sống hàng ngày mà theo các chuyên gia không phải là chuyện đúng sai mà phải là hoà hợp.

Khi các cô dâu mặc váy cưới trắng tinh, nắm tay người đàn ông của mình bước vào lễ đường cũng là giây phút họ đang ngất ngây trong hạnh phúc. Thế nhưng có người niềm vui sẽ sớm qua bởi lo lắng, thậm chí sợ hãi về cuộc sống hôn nhân, nhất là mối quan hệ mẹ chồng - nàng dâu.

Mẹ chồng - nàng dâu xưa nay vẫn bị xem là mối quan hệ phức tạp, là đề tài muôn thuở trong đời sống, trong văn học - nghệ thuật Việt Nam. Cả hai thường xuất hiện các mâu thuẫn dẫn đến những xích mích, bất hòa trong gia đình khiến cho “cơm chẳng lành, canh chẳng ngọt”.

Mối quan hệ giữa mẹ chồng – nàng dâu xưa và nay có gì khác biệt?

Mỗi thời đại đều có những cách hành xử khác giúp mối quan hệ mẹ chồng nàng dâu xưa và nay khác nhau. Điều này thể hiện ở rất nhiều khía cạnh có thể tác động từ xung quanh lẫn tư tưởng của thời đại.

Nguyên nhân của sự khác biệt xưa - nay trong mối quan hệ mẹ chồng - nàng dâu trước tiên đến từ sự bình quyền.

Theo TS. Tâm lý học Quách Thu Quế, xưa kia các cụ ông bà ta được cưới hỏi theo sự lựa chọn của người mai mối hoặc có sự môn đăng hộ đối hứa gả của 2 gia đình. Nàng dâu trước khi về nhà chồng gần như chưa biết mặt chồng mình.

Bên cạnh đó, do ảnh hưởng rất nhiều từ nho giáo, nàng dâu nhất nhất phải cung kính và vâng lời mẹ chồng. Mẹ chồng là người “cai quản” và sắp xếp mọi việc trong nhà, các nàng dâu cũng vì thế mà nhất nhất phải tuân thủ theo.

Xã hội đã vậy, mỗi gia đình trước đây còn có gia phong, những quy định riêng của từng nhà, phận làm dâu không được làm bất cứ điều gì trái với gia phong.

Ngày nay, thời buổi hội nhập và phát triển, mọi nề nếp gia phong không hẳn đã mất nhưng mọi thứ đã thay đổi rất nhiều. Người trẻ có thể tự do tìm hiểu tự do hôn nhân, không còn chuyện “mai mối” và cũng không còn chuyện “cha mẹ đặt đâu còn ngồi đấy” nữa. Mẹ chồng nàng dâu cũng vì thế mà thân thiện, thoải mái hơn. Trước khi cưới hỏi các nàng dâu thời nay có thể đến nhà bạn trai ăn uống thân mật với các thành viên trong gia đình, thậm chí có những gia đình “thoáng” cho bạn gái của con trai ngủ lại nhà mình. Đó chính là sự khác biệt rất lớn giữa mẹ chồng nàng dâu xưa và nay.

Làm thế nào để hóa giải mâu thuẫn mẹ chồng – nàng dâu

Những mâu thuẫn giữa mẹ chồng nàng dâu kể cả xưa và nay đều có, trước đây có thể là những mâu thuẫn âm thầm, kín đáo vì các nàng dâu xưa không được phép thể hiện quan điểm của mình như hiện nay. Mâu thuẫn này có thể xuất phát từ sự khác biệt về văn hoá gia đình.

“Khi nàng dâu về nhà chồng, môi trường văn hoá, nếp sinh hoạt, nếp sống hay thói quen ăn uống,... đều khác với mình, nếu các nàng tinh ý và nhạy cảm có thể nhanh chóng hoà đồng được với môi trường mới, còn nếu vẫn giữ nếp cũ của gia đình mình sẽ dễ gây xung đột với mẹ chồng. Gia đình nhà chồng cũng vậy, mỗi nhà đều có nếp sinh hoạt khác nhau, thói quen khác nhau, nếu các bà mẹ chồng hiện đại có thể chỉ dạy con dâu nên làm thế này hoặc không nên làm thế kia, mẹ thích ăn món này hay mẹ không thích cách cư xử như thế của con, mọi chuyện sẽ được hoà thuận” – Tiến sĩ Thu Quế cho hay.

Trong bối cảnh hiện nay, mẹ chồng và nàng dâu dù khoảng cách đã gần gũi hơn nhiều so với xưa nhưng dù sao vẫn còn có khoảng cách về thế hệ, cách nghĩ cách làm và nhận thức vấn đề khác nhau. Muốn cho mối quan hệ này được hoà thuận, người con dâu trước khi kết hôn, về nhà chồng nên tìm hiểu văn hoá và cách sống của gia đình để có thể dung hoà.

“Tại các nước phát triển trước khi kết hôn thanh niên thường tham gia một lớp học ngắn gọi là “tiền hôn nhân”. Ở đây phụ nữ được học các kỹ năng cơ bản nhất kể cả kỹ năng ứng xử với mẹ chồng và kỹ năng hoà hợp với môi trường mới. Nhưng ở Việt Nam gần như ít được quan tâm đến những điều cơ bản này, chỉ khi có mâu thuẫn phát sinh mới tự hỏi “Tại sao lại thế”? Tại sao mình không làm gì sai mà mẹ chồng vẫn không yêu quý mình và ngược lại tại sao mình chiều con dâu thế mà vẫn bị xa cách? Vấn đề không phải đúng hay sai mà phải là hòa hợp” – TS. Tâm lý học Quách Thu Quế nói.

Nếu chúng ta không tìm hiểu, không học hỏi, không chú tâm vào mối quan hệ thì không thể hoà hợp được. Một điều quan trọng nữa chính là mọi thứ đều phải xuất phát từ sự chân thành thật tâm và yêu thương mẹ chồng như mẹ mình, yêu thương con dâu như chính con gái mình thì dù có mâu thuẫn gì cũng có thể giải quyết được.

Có nhất thiết phải ra ở riêng khi có mâu thuẫn?

Việc ra ở riêng hiện nay là phổ biến, không phải do mâu thuẫn mà do điều kiện sống, công việc và hoàn cảnh sống của từng gia đình. Ngày nay có nhiều nàng dâu đi lấy chồng mà không phải làm dâu, vì cưới xong là cha mẹ đã mua nhà mới cho 2 vợ chồng ở riêng. Nhưng cũng tuỳ từng hoàn cảnh, vì không phải gia đình nào cũng có điều kiện kinh tế để mua nhà cho con ở riêng.

Về vấn đề này, Tiến sĩ Thu Quế cho rằng, khi ở chung với me chồng mà có mâu thuẫn thì nên giải quyết các mâu thuẫn chứ không nên đòi ra ở riêng, ở riêng mà phải thuê nhà thì tốn kém về kinh tế. Hơn nữa, mẹ chồng là người sinh ra chồng, không thể dùng cách “bỏ đi” để tránh mâu thuẫn được.

Cuộc sống bây giờ vốn dĩ rất phức tạp, tình trạng mâu thuẫn mẹ chồng - nàng dâu vẫn luôn tái hiện trên các mặt báo, lặp lại trong đời sống của nhiều gia đình. Nếu biết cách ứng xử để hòa hợp, với một số người, mối quan hệ này là cả một ân huệ. Như Xuân Quỳnh đã từng viết:

“Phải đâu mẹ của riêng anh

Mẹ là mẹ của chúng mình đấy thôi

Mẹ tuy không đẻ không nuôi

Mà em ơn mẹ suốt đời chưa xong…”.

-> "Lối thoát" cho người chồng mắc kẹt giữa mối quan hệ mẹ chồng – nàng dâu

Thùy Linh