Những ông bố ở nhà – Lựa chọn hay áp lực?

Một buổi sáng giữa tuần, trong khi nhiều ông bố hối hả đưa con đi học trước khi kịp đến công sở, anh Minh Quân (35 tuổi, Hà Nội) lại thong thả dắt cậu con trai ba tuổi ra công viên. Từ ngày vợ thăng chức và đảm nhận vị trí quản lý ở một tập đoàn lớn, Quân quyết định nghỉ việc ở công ty quảng cáo để toàn tâm làm “ông bố toàn thời gian”.

Anh nói vui: “Giờ mình là CEO của… gia đình, còn vợ là Giám đốc tài chính”.

Khi vai trò đảo chiều

Minh Quân không phải trường hợp đơn lẻ. Dữ liệu từ một khảo sát về gia đình trẻ tại Việt Nam năm 2024 cho thấy tỉ lệ nam giới nghỉ việc hoặc làm bán thời gian để chăm con đang tăng nhẹ, đặc biệt ở các đô thị lớn. Nguyên nhân phổ biến gồm: vợ có thu nhập cao hơn, mong muốn dành nhiều thời gian cho con, hoặc áp lực từ chi phí nuôi dạy con khiến một người phải “hy sinh” để tối ưu hóa kinh tế.

Anh Hữu Tài (32 tuổi, TP.HCM) kể rằng việc ở nhà không hề nằm trong kế hoạch. “Tôi từng là nhân viên thiết kế, nhưng công việc tự do không ổn định, trong khi vợ tôi – chị Mai – được công ty cử đi tu nghiệp và tăng lương đáng kể. Sau nhiều lần tính toán, chúng tôi quyết định để tôi ở nhà chăm hai đứa nhỏ để tiết kiệm chi phí thuê người giúp việc và cũng yên tâm hơn khi con có bố hoặc mẹ ở bên đồng hành” - anh Hữu Tài nói.

Quyết định ấy khiến gia đình hai bên đều ngạc nhiên. “Mẹ tôi ban đầu phản đối dữ lắm, cứ nghĩ đàn ông mà ở nhà thì "mất mặt", sợ con trai bị "lép vế" trước vợ. Nhưng khi thấy các cháu khôn lớn, ngoan ngoãn, gia đình cũng vận hành khá trơn tru, bà mới dần chấp nhận".

Ở nhà toàn thời gian cho con mang đến nhiều khoảnh khắc quý giá. Minh Quân bảo, anh đã chứng kiến con trai lần đầu tự xúc ăn, nghe con bi bô đếm số, hay ôm cổ gọi “ba ơi” mỗi khi vấp ngã. “Nếu đi làm như trước, chắc chắn tôi đã bỏ lỡ những cột mốc ấy” - Anh Minh Quân chia sẻ.

Định kiến và cái nhìn xã hội

Tuy nhiên, không phải ngày nào "ông bố nội trợ" cũng “màu hồng”. Công việc nội trợ đòi hỏi sự tỉ mỉ, lặp đi lặp lại và đôi khi nhàm chán. Anh Hữu Tài thừa nhận có những ngày cảm thấy tự ti: “Bạn bè tụ tập nói chuyện dự án, lương thưởng, còn mình chỉ quanh quẩn bỉm sữa, cơm nước. Thậm chí trong những buổi tụ tập hiếm hoi với bạn bè, tôi không còn câu chuyện hay tiếng nói chung. Tôi từng đặt câu hỏi: liệu mình có đang tụt lại phía sau?”

Họ cũng thường phải đối diện với những câu hỏi tò mò: “Không đi làm à?”, “Ăn bám vợ sao?”… hoặc ánh mắt dè dặt của xã hội. Anh Minh Quân kể: “Có lần đưa con đi tiêm, một phụ huynh buột miệng hỏi tôi thất nghiệp à. Tôi chỉ cười, nhưng về nhà cũng chạnh lòng”.

Thực tế ở góc nhìn tích cực, mô hình “ông bố ở nhà” mang lại nhiều giá trị cho trẻ nhỏ. Nghiên cứu từ Đại học Michigan (Mỹ) cho thấy trẻ được cha chăm sóc nhiều có xu hướng tự tin và phát triển ngôn ngữ tốt hơn. Minh Quân nhận ra mình học được sự kiên nhẫn: “Tôi vốn nóng tính, nhưng khi ở cạnh con suốt ngày, tôi dần biết lắng nghe và kiềm chế cảm xúc. Con cũng gần gũi với tôi hơn trước”.

Với Hữu Tài, quá trình này còn giúp vợ chồng hiểu nhau hơn: “Tôi từng nghĩ nội trợ đơn giản, nhưng khi trực tiếp làm mới biết vợ đã vất vả thế nào. Nhờ vậy, tôi trân trọng cô ấy hơn, và chúng tôi chia sẻ với nhau nhiều hơn khi bàn chuyện tương lai”.

Phải hy sinh hay là sự lựa chọn?

Điều đáng chú ý là phần lớn các ông bố được phỏng vấn đều khẳng định đây không chỉ là hy sinh mà cũng là sự lựa chọn. Minh Quân nói: “Nếu coi đây là áp lực, tôi sẽ khó mà duy trì. Tôi chọn việc này vì muốn ở bên con trong giai đoạn quan trọng. Khi con lớn, tôi có thể quay lại công việc phù hợp”.

Tuy vậy, không ít trường hợp buộc phải nghỉ việc vì mất việc hoặc thu nhập bấp bênh. “Nếu gọi đây là lựa chọn, thì đó là lựa chọn trong hoàn cảnh đã bị giới hạn. Thực tế, gia đình hiện đại cần sự linh hoạt. Ai có điều kiện tốt hơn để kiếm tiền thì đảm nhận, còn lại cùng chia sẻ trách nhiệm nuôi dạy con, thay vì mặc định một vai trò cho từng giới" - một số chuyên gia nhận định.

Xu hướng này được dự báo sẽ tiếp tục tăng khi phụ nữ ngày càng có vị thế cao trong lao động và khi các gia đình trẻ ưu tiên chất lượng chăm sóc con hơn là khuôn mẫu truyền thống. Các chuyên gia khuyến nghị nhà nước và doanh nghiệp nên mở rộng chính sách nghỉ thai sản cho cha, hỗ trợ các khóa huấn luyện kỹ năng chăm con để giảm gánh nặng tâm lý.

Đàn ông vốn được xã hội kỳ vọng là trụ cột kinh tế, nên khi vai trò đảo chiều, họ dễ rơi vào cảm giác mất giá trị. Hỗ trợ tinh thần từ bạn đời và gia đình là yếu tố quyết định giúp các ông bố này vượt qua áp lực.

Minh Quân cho biết, bây giờ anh đã quen với nhịp sống mới. Anh đang học thêm khóa quản lý thời gian và lập kế hoạch để sẵn sàng quay lại thị trường lao động khi con vào mẫu giáo. Còn Hữu Tài thì mở một kênh vlog chia sẻ kinh nghiệm chăm con, nấu ăn, thu hút hàng chục nghìn người theo dõi. “Tôi nhận ra công việc nào cũng có giá trị nếu mình làm bằng cả trách nhiệm" -Anh Hữu Tài mỉm cười.

Những “ông bố nội trợ” không chỉ là hiện tượng lạ trong đời sống đô thị, mà phản ánh bước chuyển của xã hội Việt Nam hiện đại – nơi hạnh phúc gia đình không còn đo bằng thu nhập của người đàn ông, mà bằng sự sẻ chia, thấu hiểu và lựa chọn phù hợp với từng giai đoạn cuộc sống. Tình yêu dành cho con cái và mong muốn xây dựng một mái ấm cân bằng, nơi cả cha và mẹ đều có quyền được sống đúng với vai trò mình chọn.