Gã nghệ sĩ bụi bặm "điên" giữa những mối họa cuộc đời

Bao nhiêu cái nghiệt ngã ở đời dường như “ưu ái”, gom nhặt rồi đổ dồn hết vào thân phận Nguyễn Như Ý nhưng lạ thay từng đó vẫn không đủ để làm gã đàn ông đó gục ngã. Ngược lại, gã sống hiên ngang, bướng bỉnh giữa cuộc đời với biệt danh Ý "điên".

Gánh đủ mối họa cuộc đời

Trưa tháng 8 chúng tôi tìm về xã Đức Hoà (huyện Sóc Sơn, TP. Hà Nội) để gặp Nguyễn Như Ý. Anh nổi tiếng cả vùng vì thế chẳng khó khăn gì khi chỉ cần vớ đại một người qua đường để hỏi về Ý “điên” thì ai cũng có thể chỉ đường đến nhà gã với câu cửa miệng "cả cái xã Đức Hòa có ai là không biết lão ấy.”

Theo lời chỉ dẫn, chúng tôi tìm đến nhà của Ý. Cửa không khóa trong khi chủ nhân vẫn say giấc trên chiếc giường sắt cũ kỹ, không màn. Nhìn gã co ro, thu mình trong chiếc chăn bông cũ mèm, cáu bẩn ở nhà xưởng trống huơ trống hoác mặc cho tiếng mưa nặng hạt, nước dột lỗ chỗ rơi xuống cạnh giường, nền nhà bì bõm không ai nghĩ lão là một nghệ sĩ thực thụ.

Chưa kể vây quanh Ý còn là vô vàn tranh, tượng gỗ bày ngan ngác, lộn xộn khắp nhà y như cuộc đời của gã vậy.

Ý “điên” tên thật là Nguyễn Như Ý (sinh năm 1970). Không ai nhớ biệt danh đó gắn với gã từ lúc nào. Chỉ biết người ta gọi với biệt danh đó để nói lên “cái điên nghệ sĩ” trong sáng tác cũng như những giai thoại về cuộc đời của kẻ tài hoa.

Quay trở về quá khứ, hẳn sâu trong ký ức những người bạn học thập niên 90 của Đại học Mỹ thuật Yết Kiêu (Đại học Mỹ thuật Việt Nam) khi nói về Nguyễn Như Ý đều nhắc đến vẻ mộc mạc, chân chất nhưng phóng khoáng, hoang dại với nét bản sắc không trộn lẫn vào đâu.

Cuộc đời gã vốn vậy, sinh ra, lớn lên rồi biết yêu và cũng từng khao khát về “ngôi nhà và những đứa trẻ”, về một mái ấm gia đình hạnh phúc nhưng ai ngờ được những bất hạnh trong đời mà gã trai nghệ sĩ phải gánh chịu.

Từng có 3 người phụ nữ yêu cái vẻ bụi bặm của Ý và chấp nhận về chung sống với gã như vợ chồng mà chẳng cần đăng ký kết hôn. Nhưng cũng như lúc đến, họ ra đi một cách nhanh chóng bởi vẻ bụi bặm, phong trần không đủ sức đánh bật cái nghèo bao năm đeo bám gã.

Ý kể, người phụ nữ khiến gã nặng lòng nhất là Yến, cô gái quê Thái Bình nhỏ bé nhiễm chất độc da cam chỉ nặng 25kg. Đó là cô gái gã quen ngày mới tốt nghiệp trường Mỹ thuật, rồi yêu thương và quyết định về chung sống để cùng dệt ước mơ.

12 năm bên nhau là quá nửa thời gian Yến bệnh tật phải điều trị tại Bệnh viện Bạch Mai. Thương cô gái bất hạnh, gã làm đủ nghề từ đục tượng, vẽ tranh thuê, đạp xích lô… kiếm tiền giúp người thương duy trì sự sống.

Rồi Yến mang thai. Niềm vui vỡ oà, Ý đếm từng phút ngóng đợi thời khắc được lên chức bố. Nhưng đời không như là mơ, hạnh phúc ngắn ngủi thoáng qua tựa như gió thoảng mây bay.

“Bé trai sinh non không thể giữ được. Rồi tiếp tục đứa con trai thứ hai cũng nối gót bỏ vợ chồng tôi mà đi khi còn chưa kịp đặt tên”, Ý nói trong nước mắt.

Trái ngang chưa dừng lại. Chuỗi ngày sóng gió, giông tố, đắng cay dường như từ đây dồn dập ập xuống gã trai lãng tử. Gia đình Yến chê Ý người nhà quê, không gánh vác được gia đình, không lo được cho vợ nên đã kiên quyết chia cắt, đưa cô gái trở lại quê nhà.

Ý khóc như mưa. Hy sinh tất cả vì người mình yêu để rồi cuối cùng phải đường ai nấy bước.

“Tôi đã làm tất cả để vợ có cuộc sống tốt hơn nhưng đời có ai hiểu được”, Ý buồn rầu tâm sự.

Không chấp nhận tình yêu tan vỡ, Ý “điên” quyết đi tìm người thương. Đôi chân gã đã lê bước qua biết bao góc phố, con đường nhưng hình bóng Yến vẫn mịt mờ như “bóng chim tăm cá”.

“Có người nói cô ấy chết rồi nhưng tôi không tin”, Ý nói.

Sau Yến, 2 người đàn bà khác đã đến với cuộc đời Nguyễn Như Ý mang theo tình yêu và những lời hẹn ước. Nhưng đời gã thật trớ trêu, họ đến như thế nào thì cũng ra đi như vậy vì không chịu được cảnh nhà gian nan.

Trải qua 3 mối tình với những vết thương tứa máu Ý nhận ra mình phù hợp hơn với cảnh cô độc, không vợ, không con, không người bầu bạn với những mong cuộc đời tha thứ cho những tai ương. Thế nhưng ông Trời dễ gì buông tha cho gã.

Một ngày nọ Ý bị tai nạn giao thông phải cắt bỏ một chân khiến con người vốn thích phiêu bạt nay đây mai đó phải nghĩ tới việc dừng bước phiêu lưu trong tiếc nuối, hậm hực.

Tuyệt vọng, khổ đau, gã tìm đến rượu để giải sầu rồi mải miết chìm đắm trong những cơn say quên ngày tháng.

“Họ gọi tôi là Chí Phèo nhưng tôi còn không bằng cả Chí Phèo. Bởi Chí Phèo còn có Thị Nở, còn xung quanh tôi chẳng có ai…”, Ý “điên” cười, ánh mắt buồn thảm hướng về phía màn mưa.

Không gục ngã để trở thành họa sĩ tài hoa

Tưởng chừng gã sẽ ngụp lặn và chết chìm trong vũng bùn cuộc đời nhưng con người Nguyễn Như Ý có sức sống kỳ lạ. Từng đó bất hạnh không đủ để Ý “điên” gục ngã, ngược lại càng làm cho gã mạnh mẽ, hoang dại như chú lính chì trong chuyện cổ tích. Nghèo, cô độc, cơ thể không lành lặn nhưng chính những điều đó lại tạo ra một họa sĩ tài hoa.

Gượng dậy sau những nỗi mất mát, đắng cay, Ý vùi đầu vào nghệ thuật. Hàng ngày gã nhảy lò cò khắp các cánh đồng Sóc Sơn nhuốm bùn tát vét để bắt cua ốc về bán. Số tiền kiếm được gã dùng một nửa mua rượu uống, nửa còn lại mua gỗ, vải, màu… làm nơi gửi gắm những tự sự cuộc đời.

Tranh của Ý “điên” hầu hết mang chủ đề về tình yêu, gia đình đoàn viên, lứa đôi hạnh phúc. Dưới đôi bàn tay to bè, sạm đen vì cháy nắng của gã những khúc gỗ đơ cứng như được thổi hồn. Đời gã buồn, nhưng Ý tuyệt nhiên không mang nỗi ưu tư vào tác phẩm.

Với Ý “điên”, chỉ có sáng tác nghệ thuật mới là niềm vui và không bao giờ rời bỏ gã ra đi như những người phụ nữ đã từng “bước qua” cuộc đời của người đàn ông tội nghiệp ấy.

"Nhiều người nói tranh của mình "hư". Nhưng không, mình vẽ bằng trái tim, bằng “máu” dưới góc nhìn cuộc sống trần trụi, rất thật”, Ý trút tâm sự.

Nói về nghệ thuật của Nguyễn Như Ý, nhà điêu khắc Đào Châu Hải - Thầy giáo của anh từng chia sẻ: “Thành thực tôi chỉ là đồng nghiệp mà không dám nhận làm thầy của anh Ý. Vì tất cả những gì anh Ý làm ra, có học từ trường mỹ thuật đâu”.

Nhà nghiên cứu mỹ thuật Phan Cẩm Thượng cũng đã phải thốt lên khi nhận xét tượng của Ý “điên”: "Là nỗi khiếp sợ và hài hước của một linh hồn nguyên sơ trước cuộc sống hiện đại này và đọng lại cuối cùng là những niềm vui be bé huyền hoặc”.

Tuy nhiên, khi hỏi Ý vì sao luôn lấy phụ nữ, tình yêu đôi lứa, gia đình làm chủ đề sáng tác thì câu trả lời của gã nghệ sĩ lại khiến nhiều người không khỏi ngạc nhiên và suy ngẫm.

“Nếu không có phụ nữ, không có trẻ em thì coi như mọi việc trên đời đều là con số không. Một gia đình hạnh phúc chắc chắn không thể thiếu hình ảnh người phụ nữ, một gia đình vui vẻ chẳng thể thiếu tiếng cười của thiếu nhi”.

Có lẽ, ở một góc nhìn khác, điều đáng thương nhất ở gã nghệ sĩ này không phải là sự nghiệt ngã của số phận, không phải nỗi mất mát của một phần cơ thể bị khuyết, mà là tình yêu - ước mơ xa xôi về cuộc sống vợ chồng, một mái ấm gia đình mà chẳng biết bao giờ gã mới có được.

Chia tay người nghệ sĩ tài năng khi cơn mưa đang nặng hạt, ngoảnh lại vẫn thấy Ý "điên" ngồi đó với ánh mắt đượm buồn đang cầm điếu thuốc phì phèo. Nhìn vào gã ít ai biết rằng, bên trong gã đàn ông thô kệch, bụi bặm đó là cả một nội tâm nhiều tâm sự và nỗi khao khát yêu thương đến cháy bỏng.