Đột quỵ đang trẻ hóa: Hồi chuông cảnh báo cho các gia đình và vai trò phòng bệnh từ gốc của Đông y

Nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ dược sĩ tại cộng đồng

Hội Dược học tỉnh Long An (cũ) phối hợp với Viện Y Dược Lâm sàng tổ chức chương trình tập huấn cập nhật kiến thức chuyên môn về lĩnh vực Dược và chuyên ngành bệnh mãn tính năm 2025 cho đội ngũ người làm nghề dược tại địa phương.

Chương trình diễn ra vào ngày 20/12/2025 với gần 500 dược sĩ tham dự. Mục đích cập nhật các nội dung chuyên sâu, thực hành mới nhất trong lĩnh vực dược, giúp dược sĩ và những người liên quan nâng cao năng lực chuyên môn, cập nhật các kiến thức hiện đại liên quan đến thuốc, tư vấn sử dụng thuốc an toàn - hiệu quả - đúng quy định pháp luật.

“Xương sống” của chương trình, các chuyên gia nhấn mạnh vào cảnh báo, xử lý và nêu vai trò của cộng đồng trong quản lý lối sống - phòng ngừa đột quỵ. 

Các chuyên gia cho rằng, với bệnh đột quỵ, bên cạnh vai trò của gia đình và hệ thống y tế, nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ dược sĩ tại cộng đồng cũng được xem là một mắt xích quan trọng trong phòng ngừa đột quỵ sớm.

Theo các chuyên gia, khi dược sĩ được trang bị đầy đủ kiến thức cập nhật, họ không chỉ là người cấp phát thuốc mà còn trở thành “cầu nối y tế” gần dân nhất, góp phần hướng dẫn người dân thay đổi lối sống, sử dụng thuốc đúng cách và phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường để kịp thời chuyển tuyến.

Dược sĩ Phan Văn Hiển - Giám đốc Công ty TNHH Vạn Xuân cho rằng, việc đào tạo liên tục cho đội ngũ dược sĩ địa phương có ý nghĩa đặc biệt trong bối cảnh đột quỵ đang trẻ hóa. “Dược sĩ là lực lượng tiếp xúc thường xuyên với người dân, nếu được cập nhật kiến thức bài bản, họ có thể tư vấn phòng bệnh từ sớm, nhất là với các đối tượng có nguy cơ cao nhưng chưa được chẩn đoán”.

Khi đột quỵ không còn là “bệnh của người già”

Theo số liệu của ngành y tế, đột quỵ hiện là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu tại Việt Nam, với tỷ lệ mắc thuộc nhóm cao của khu vực Đông Nam Á. Đáng chú ý, tỷ lệ bệnh nhân đột quỵ dưới 45 tuổi đang có xu hướng gia tăng, phản ánh rõ tác động của lối sống hiện đại, áp lực tâm lý và các rối loạn chuyển hóa sớm.

Đột quỵ xảy ra khi dòng máu lên não bị tắc nghẽn hoặc mạch máu não bị vỡ, khiến tế bào não thiếu oxy và tổn thương nhanh chóng. Bệnh diễn biến rất nhanh, “thời gian vàng” để cấp cứu chỉ tính bằng giờ, thậm chí bằng phút. Nếu chậm trễ, người bệnh có thể tử vong hoặc sống chung với các di chứng nặng nề như liệt nửa người, rối loạn ngôn ngữ, suy giảm trí nhớ, mất khả năng lao động.

Ở người trẻ, đột quỵ thường đến bất ngờ hơn bởi họ ít nghĩ mình thuộc nhóm nguy cơ. Trong khi đó, căng thẳng kéo dài, thức khuya, lạm dụng thiết bị điện tử, ít vận động, ăn uống nhiều thực phẩm chế biến sẵn, nước có gas, cùng với các rối loạn như tăng huyết áp, mỡ máu cao, tiền tiểu đường… đang ngày càng phổ biến ở lứa tuổi học sinh, sinh viên và người đi làm.

Theo dược sĩ Phan Văn Hiển - người có nhiều năm nghiên cứu về phòng chữa bệnh bằng Đông y, đột quỵ ở người trẻ thường không đến một cách đột ngột hoàn toàn. “Đó là kết quả của một quá trình tích tụ các rối loạn trong cơ thể: stress kéo dài, rối loạn giấc ngủ, ăn uống thất thường, khiến huyết áp dao động, mạch máu bị tổn thương âm thầm mà người bệnh không hề hay biết”, dược sĩ Phan Văn Hiển nhận định.

Phụ huynh - “tuyến phòng thủ” đầu tiên bảo vệ con trẻ

Trước xu hướng đột quỵ trẻ hóa, các chuyên gia cho rằng gia đình đóng vai trò then chốt, đặc biệt là phụ huynh trong việc bảo vệ sức khỏe lâu dài cho con.

Trước hết là kiểm soát sớm các yếu tố nguy cơ. Ngày nay, trẻ em và thanh thiếu niên không còn “miễn nhiễm” với tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu hay đường huyết. Khi trẻ có biểu hiện thừa cân, mệt mỏi kéo dài, đau đầu, chóng mặt, phụ huynh không nên chủ quan mà cần đưa trẻ đi kiểm tra sức khỏe định kỳ.

Tiếp đến là xây dựng lối sống lành mạnh ngay từ nhỏ: chế độ ăn cân đối, hạn chế thức ăn nhanh, đồ ngọt; tăng cường rau xanh, trái cây; duy trì vận động thể chất mỗi ngày. Những thói quen này giúp cải thiện tuần hoàn máu, ổn định huyết áp và giảm nguy cơ rối loạn chuyển hóa - những yếu tố nền của đột quỵ.

Bên cạnh đó, chăm sóc sức khỏe tinh thần cho con trẻ là điều không thể bỏ qua. Áp lực học tập, kỳ vọng từ gia đình và ảnh hưởng của mạng xã hội khiến nhiều trẻ rơi vào trạng thái căng thẳng, mất ngủ kéo dài. Đây chính là “mảnh đất” để nguy cơ đột quỵ hình thành từ rất sớm.

Góc nhìn Đông y: đột quỵ không phải chuyện “đột ngột”

Bác sĩ chuyên khoa II Hồ Ngọc Liểng - Bệnh viện Y học Cổ truyền TP.HCM cho rằng, đột quỵ dưới góc nhìn y học cổ truyền không phải là một biến cố xảy ra trong chốc lát, mà là hệ quả của sự mất cân bằng kéo dài trong cơ thể. “Với Đông y, đột quỵ liên quan mật thiết đến rối loạn các tạng Can - Tâm - Tỳ - Thận. Khi sự mất cân bằng này kéo dài sẽ dẫn đến can dương vượng, đàm thấp, huyết ứ, khí huyết hư suy, làm tắc nghẽn mạch lạc và gây tai biến” bác sĩ Hồ Ngọc Liểng phân tích .

Điều đáng nói là nhiều biểu hiện rất phổ biến ở người trẻ hiện nay như stress, mất ngủ, nóng trong, ăn uống thất thường, theo Đông y đều có thể dẫn đến can hỏa bốc, đàm thấp tích tụ, từ đó làm huyết áp tăng, mạch máu chịu áp lực lớn hơn, nguy cơ đột quỵ tăng lên một cách âm thầm.

Đông y phòng đột quỵ từ gốc ra sao?

Theo các chuyên gia, thế mạnh của Đông y nằm ở phòng bệnh từ sớm, điều chỉnh cơ thể toàn diện, thay vì chỉ tập trung vào một chỉ số hay một triệu chứng riêng lẻ.

-Thứ nhất, ổn định huyết áp theo cách bền vững. Đông y chú trọng bình can, tức phong, tư âm, giáng hỏa, giúp huyết áp ổn định, hạn chế dao động mạnh - yếu tố làm tăng nguy cơ vỡ hoặc tắc mạch não.

-Thứa hai, cải thiện tuần hoàn và bảo vệ mạch máu não thông qua nguyên tắc hoạt huyết, thông mạch, dưỡng tâm não, từ đó giảm nguy cơ hình thành huyết khối.

-Thứ ba, điều chỉnh rối loạn chuyển hóa như mỡ máu, đường huyết bằng cách kiện tỳ, hóa đàm, dưỡng âm, giúp làm chậm quá trình xơ vữa động mạch - nền tảng của nhiều ca đột quỵ.

Theo dược sĩ Phan Văn Hiển, ưu điểm lớn của Đông y là tác động êm, bền và có thể sử dụng lâu dài, phù hợp với người trẻ, người làm việc trí óc căng thẳng hoặc những người chưa mắc bệnh rõ ràng nhưng đã có yếu tố nguy cơ.

Kết hợp Đông - Tây y: hướng đi cần thiết

Các chuyên gia đều thống nhất rằng, phòng chống đột quỵ hiệu quả cần sự kết hợp giữa y học hiện đại và y học cổ truyền. Trong đó, Tây y giữ vai trò chủ đạo trong chẩn đoán, cấp cứu và điều trị các bệnh lý nền; còn Đông y góp phần điều hòa cơ thể, nâng cao thể trạng và phòng bệnh từ sớm.

Trong bối cảnh đột quỵ đang trẻ hóa, việc nâng cao nhận thức cho cộng đồng, đặc biệt là phụ huynh, là yêu cầu cấp thiết. Đừng chờ đến khi tai biến xảy ra mới lo lắng. Phòng bệnh từ hôm nay, từ lối sống, tinh thần đến việc chăm sóc sức khỏe toàn diện, chính là cách bảo vệ bền vững nhất cho con trẻ trước nguy cơ đột quỵ ngày càng hiện hữu.

Các sản phẩm từ Đông y các gia đình - người bệnh có thể tham khảo: Diệp hạ Châu Vạn Xuân, Hộ Não Tâm, Hoạt huyết dưỡng não VinaGod, Superrin, Hamov.