Ai cần tiêm vắc xin cúm?

Bệnh cúm mùa (seasonal flu) đã có từ rất lâu, ở hầu hết nơi trên thế giới, thường gây ra bởi virus cúm A/H1N1, A/H3N2 và cúm B. Loại vi rút này lây trực tiếp từ người sang người qua đường hô hấp. Đáng nói, trong những ngày thời tiết liên tục trở lạnh, mưa, gió mùa, bệnh cúm có chiều hướng gia tăng.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) thống kê, mỗi năm có khoảng một tỉ ca mắc cúm mùa, trong đó 3-5 triệu ca nặng, 290.000 đến 650.000 trường hợp tử vong. Ở Việt Nam, bệnh cúm xuất hiện quanh năm, trong đó năm 2024 ghi nhận hơn 287.000 ca mắc, 8 ca tử vong.

Tổ chức Y tế Thế giới khẳng định, cách hiệu quả nhất để phòng bệnh cúm mùa là tiêm vắc xin đầy đủ, đúng lịch, bởi hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu trong khi vắc xin cúm đã được chứng minh an toàn, hiệu quả và đã được sử dụng trong hơn 60 năm qua.

Ai cần tiêm vắc xin cúm?

Trên thực tế, hầu hết những người mắc cúm thường ở tình trạng nhẹ, không cần chăm sóc y tế hoặc thuốc kháng virus và nhanh chóng hồi phục trong vòng vài ngày đến dưới 2 tuần.

Tuy nhiên, cúm mùa lại không đơn giản như nhiều người lầm tưởng, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, cúm mùa có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng như: viêm phổi, nhiễm trùng tai, co giật,…. và những hệ lụy không ngờ như đau tim, đột quỵ,…

Chính vì vậy, vắc xin cúm không chỉ quan trọng với trẻ em, mà còn cần thiết cho cả người lớn.

Theo Trung tâm Kiểm soát Dịch bệnh Hoa Kỳ ai cũng có thể mắc cúm mùa, không phân biệt độ tuổi, giới tính,… đặc biệt nhóm đối tượng có nguy cơ cao dễ gặp biến chứng nhất, được khuyến khích cần tiêm phòng cúm mùa càng sớm càng tốt.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ, nhóm trẻ (6 tháng đến 17 tuổi) được tiêm vắc xin cúm đã giảm tình trạng gặp bác sĩ chăm sóc sức khỏe từ 59 – 67%, giảm khả năng nhập viện vì cúm từ 52- 61%.

Đồng thời, vắc xin cúm mang lại hiệu quả bảo vệ cho cả người lớn, giảm nguy cơ thăm khám bệnh do cúm hơn 33 – 49%, giảm khả năng nhập viện từ 41 – 44%. Ở người cao tuổi, vắc xin cúm cũng hạ thấp tỷ lệ nhiễm cúm, thăm khám bác sĩ hơn 41 – 51% và khả năng nhập viện vì cúm hơn 42%.

CDC Hoa Kỳ ước tính, trong mùa cúm 2022 – 2023, việc tiêm vắc xin phòng cúm đã ngăn ngừa khoảng 6 triệu ca mắc cúm, giảm 2,9 triệu lượt khám bệnh liên quan đến cúm mùa, 65.000 ca nhập viện và 3.700 ca tử vong do cúm.

Tổ chức Y tế Thế giới và các hiệp hội về bệnh hô hấp, tim mạch đều đưa ra khuyến cáo những đối tượng sau nên chủ động tiêm phòng cúm hàng năm để phòng bệnh:

- Bất kỳ ai từ 6 tháng tuổi trở lên, có bệnh nặng hay không, đều nên tiêm phòng cúm;

- Người cao tuổi, người có hệ miễn dịch yếu;

- Người mắc các bệnh nền, bệnh mạn tính, bệnh ung thư...;

- Người nhiễm HIV/AIDS;

- Phụ nữ chuẩn bị mang thai hoặc đang mang thai;

- Trẻ em dưới 5 tuổi...

Vắc xin cúm mùa sẽ giúp hệ miễn dịch chống đỡ được virus khi có dịch cúm. Nếu mắc bệnh, người bệnh sẽ giảm nguy cơ tiến triển nặng. Ngoài ra, việc tiêm phòng vaccine cúm cần nhắc lại hàng năm chứ không phải tiêm một lần mà miễn dịch lâu dài.

Đặc biệt, phụ nữ mang thai 3 tháng đầu, nếu mắc cúm mùa cần phải được theo dõi chặt chẽ, vì virus cúm ảnh hưởng đến sự phát triển của bào thai có thể gây dị dạng thai. Vì vậy, phụ nữ trước khi mang thai cần chủ động tiêm vắc xin phòng cúm, kể cả khi đã có thai vẫn có thể tiêm phòng.

Tuy nhiên, bên cạnh các đối tượng được khuyến khích tiêm vắc xin cúm cũng có một số trường hợp chống chỉ định bao gồm:

- Trẻ em dưới 6 tháng tuổi;

- Những người bị dị ứng nghiêm trọng, có thể phản ứng quá mẫn nặng đe dọa tính mạng hoặc dị ứng với bất kỳ thành phần nào có trong vắc xin , có thể bao gồm gelatin, kháng sinh hoặc các thành phần khác.

Ngoài ra, những đối tượng nên thận trọng và trao đổi kỹ với bác sĩ trước khi chích ngừa cúm như:

- Người bị dị ứng với trứng và người mắc Hội chứng Guillain-Barré (một căn bệnh liệt nặng, còn được gọi là GBS);

- Người đang cảm thấy sức khỏe không tốt như đang điều trị các bệnh lý nhiễm trùng cấp tính, bị sốt vừa hay sốt cao.

Ngoài tiêm chủng, người dân nên chú ý áp dụng các biện pháp phòng bệnh không đặc hiệu như tăng cường vệ sinh cá nhân, đeo khẩu trang, vệ sinh tay, giữ ấm, ăn uống đầy đủ dưỡng chất. Vệ sinh môi trường như tránh không khí ẩm thấp, thiếu ánh nắng, vệ sinh bề mặt, hạn chế tiếp xúc nơi đông người cũng giúp phòng bệnh cúm.