Xuyên đêm theo chân thợ săn cá mát, đặc sản vùng núi Quảng Trị

Cá mát còn được gọi là cá sỉnh cao, cá niên. Người Tày, người Thái gọi là pea khính, pa khính, người Hrê bản địa gọi là cai-lin, còn người Kor gọi là ca-da-lết. Cá mát sống từng đàn ở các khe hốc đá nơi nước chảy xiết, nền sỏi cát sạch. Chúng thường kiếm ăn vào ban đêm bắt đầu khi trời tối theo đàn, chúng ăn các loại côn trùng trên mặt nước, rong rêu bám vào đá hoặc giun đỏ.

Mùa săn cá mát, loài cá đặc sản của người dân vùng cao xã Húc Nghì, huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị thường bắt đầu từ tháng 2 đến tháng 5 âm lịch. Thợ săn ở đây phải bắt đầu cuộc săn từ lúc mặt trời vừa xuống núi.

Nắng vừa tắt, những người thanh niên tại xã vùng cao Húc Nghì đã cùng nhau ra suối săn bắt cá mát, loài cá‘đặc trưng’ chỉ có ở những xã vùng cao nằm dưới chân dãy núi Trường Sơn với dụng cụ là những mảnh lưới và cây đinh ba.

Cá mát thường sống ở thượng nguồn của dòng suối Đakrông dưới lòng suối nước trong sạch và chỉ đi ăn vào ban đêm.

Anh Hồ Văn Phin (36 tuổi, thôn Húc Nghì, xã Húc Nghì) một thợ săn cá mát chia sẻ, để chuẩn bị cho chuyến săn xuyên đêm anh và anh em phải mang theo lưới, mặt nạ lặn nước, đèn pin, cây đinh ba...

Nhóm của anh Phin băng qua cánh rừng keo đến một đoạn suối nguyên sơ, trên bờ có nhiều đá cuội nhiều kích thước, nhiều lùm cây rậm. Trời tối, hơi nước từ suối thổi lên lạnh ngắt cả người, cả ba bắt đầu soạn lưới, mang mặt nạ chuẩn bị xuống nước. Họ nhanh chóng thu được chiến quả khi bắt được con cá mát đầu tiên trong buổi săn đêm.

"Loài này sống bầy đàn nay ở khu vực này, mai lại chỗ khác nên rất khó xác định được vị trí của chúng nó. Cá thường kiếm ăn khi trời nhập nhoạng hoặc vào tối đêm nên đây là thời điểm tốt nhất để săn cá", anh Phin chia sẻ.

Anh Phin cùng nhóm của mình chỉ đánh bắt thủ công bằng lưới, lặn đâm đinh ba và hoàn toàn không dùng kích điện. Lưới được bủa khắp các đoạn suối. Những người trong nhóm thay phiên nhau lặn xuống nước dùng đinh ba và tay săn cá mát. Cá chạy tán loạn thì mắc lưới hoặc bị nhưng thợ săn thiện xạ tóm gọn.

"Mấy năm gần đây, nước sông Đakrông bị ô nhiễm nên cá ít đi, nhiều người còn sử dụng máy rà điện khiến cá không thể sinh sản được. Muốn săn được nhiều cá chỉ có lên thượng nguồn này. Mỗi đêm có thể bắt được từ 5 - 6kg cá mát. Các thương lái, nhà hàng, quán nhậu thu mua với giá 250.000 đồng/kg. Số tiền trên giúp 3 thành viên trong nhóm anh Phin đủ trang trải chi phí sinh hoạt cho gia đình. Nhiều người thích cá mát ngoài việc thịt săn, chắc, khó tìm thì còn bởi lý do cá chỉ sống, sinh sôi ở những vùng nước sạch", anh Phin cho biết.