Tết Hàn thực có phải Tết Thanh minh không, năm nay vào ngày nào?

Tết Hàn thực có phải Tết Thanh minh không?

Nguồn gốc Tết Hàn thực

Tết Hàn thực (Tết ăn đồ lạnh) được cho là có nguồn gốc từ Trung Quốc. Trong ngày này, người Trung Quốc thường dùng thức ăn lạnh, đồ nguội như một cách thể hiện sự tôn trọng đối với Giới Tử Thôi - một vị hiền sĩ nổi tiếng trung thành với Tấn Văn Công, vua nước Tấn thời Xuân Thu - Chiến Quốc.

Khi Tấn Văn Công phải bỏ nước lưu vong lánh nạn, sống cảnh lang thang nay nước Tề mai nước Sở, Giới Tử Thôi là một trong những bề tôi hết lòng phò trợ, đi theo suốt 19 năm. Khi lương thực cạn kiệt, Giới Tử Thôi thậm chí còn lén cắt một miếng thịt đùi của mình nấu để dâng vua, hành động này khiến vua Tấn vô cùng cảm kích.

Thế nhưng, sau khi giành được ngôi báu, lúc phong thưởng cho những người có công, vua Tấn lại quên mất Giới Tử Thôi. Ông không nhắc vua mà lặng lẽ đưa mẹ già vào núi sống ẩn dật. Một thời gian sau, vua Tấn nhớ ra và cho người đi tìm nhưng ông kiên quyết không rời núi.

Vua Tấn quyết định đốt rừng để ép Giới Tử Thôi xuất hiện, nhưng ông vẫn không ra, hai mẹ con chết cháy đúng ngày 3/3 Âm lịch. Vua Tấn lập miếu thờ và hạ lệnh kiêng dùng lửa trong ba ngày để tưởng nhớ. Từ đó, hàng năm vào ngày 3/3, người dân chỉ ăn các món nguội đã chuẩn bị sẵn.

Với người Trung Quốc, Tết Hàn Thực là dịp để nhắc nhở mọi người về lòng biết ơn và sự trung thành thông qua việc tưởng nhớ Giới Tử Thôi.

Dù có nguồn gốc từ Trung Quốc, Tết Hàn thực ở Việt Nam đã được biến đổi để phù hợp với văn hóa địa phương. Khác với truyền thống tránh lửa ở Trung Quốc, người Việt vẫn nấu nướng bình thường trong ngày này và chỉ sử dụng bánh trôi, bánh chay thay thế cho các món nguội trong mâm cúng.

Bánh trôi, bánh chay không chỉ là món ăn đặc sắc mà còn trở thành biểu tượng của Tết Hàn thực ở Việt Nam. Việc thắp hương, dâng lễ lên tổ tiên trong dịp này thể hiện lòng tri ân thần linh và tổ tiên, là dịp để con cháu tưởng nhớ và nhắc nhở về cội nguồn.

Nguồn gốc Tết Thanh minh

Tết Thanh minh là một dịp lễ truyền thống quan trọng của nhiều nước Đông Nam Á, như Việt Nam, Trung Quốc, Nhật Bản, Triều Tiên. Khác với Tết Hàn thực, Tết Thanh minh không diễn ra vào một ngày cố định theo lịch âm. Đây là ngày đầu tiên của tiết Thanh Minh, một trong 24 tiết khí của năm, thường rơi vào ngày 4/4 hoặc 5/4 Dương lịch và kéo dài đến 20 - 21/4.

Cái tên tiết Thanh minh mô tả sự mát mẻ và quang đãng của bầu trời trong giai đoạn này, trong đó “thanh” là trong trẻo, còn “minh” là sáng sủa. Tiết Thanh minh không chỉ đánh dấu bước chuyển mình của thời tiết từ xuân sang hạ mà còn là dịp để con cháu tưởng nhớ tổ tiên, chăm sóc mộ phần.

Tết Thanh minh có ý nghĩa đặc biệt trong tâm thức người Việt. Đây là dịp thể hiện lòng hiếu kính với tổ tiên thông qua các hoạt động tảo mộ, phát quang cây cối, bồi đắp mộ phần và thắp hương. Không chỉ dừng lại ở việc làm sạch phần mộ, Tết Thanh minh còn là cơ hội giáo dục con cháu về truyền thống gia đình, vị trí phần mộ của gia tiên và cách thức viếng mộ.

Trong thời đại hiện nay, nhiều gia đình có thể linh động thực hiện nghi lễ tảo mộ vào cuối tuần hoặc ngày nào tiện lợi trong tiết Thanh minh, tùy theo điều kiện gia đình.

Tết Hàn thực và Tết Thanh minh 2025 vào ngày nào?

Theo phong tục cổ truyền, ngày 3/3 Âm lịch hàng năm là ngày Tết Hàn thực. Năm 2025, Tết Hàn thực rơi vào thứ Hai, ngày 31/3 Dương lịch.

Năm nay, Tết Hàn thực diễn ra vào ngày đầu tuần, những gia đình không sắp xếp được thời gian cúng vào ngày thứ Hai thì có thể cúng trước trong ngày nghỉ cuối tuần để việc chuẩn bị mâm lễ được chỉn chu, tươm tất.

Còn Tiết Thanh minh thường kéo dài từ 15 đến 16 ngày, bắt đầu khoảng ngày 4/4 hoặc 5/4 và kết thúc vào ngày 20/4 hoặc 21/4 Dương lịch, ngay trước khi chuyển sang tiết Cốc vũ. Tết Thanh minh hay ngày Thanh minh là ngày đầu tiên của tiết Thanh minh.

Trong năm 2025, tiết Thanh minh bắt đầu từ ngày 4/4 và kết thúc vào ngày 19/4 Dương lịch. Ngày Tết Thanh minh (4/4) nhằm vào thứ Sáu ngày 7/3 Âm lịch.