Sau 5 năm, VinFuture đã thành biểu tượng của niềm tin vào sức mạnh của khoa học phụng sự nhân loại

VinFuture tự do, táo bạo và luôn đi trước thời đại

- Là người trực tiếp chứng kiến hành trình 5 năm của VinFuture, ông đánh giá thế nào về vị thế hiện tại của Giải thưởng?

- Phản hồi tôi nhận được từ đồng nghiệp đều rất tích cực. Ban đầu, nhiều người còn băn khoăn liệu một giải thưởng non trẻ đến từ Việt Nam có thể vươn tầm thế giới không. Nhưng giờ đây, danh sách các nhà khoa học được vinh danh đã nói lên tất cả.

Chúng ta đã đi qua bốn mùa giải, và gương mặt đoạt giải mùa thứ 5 sẽ lộ diện cuối năm nay. Tôi tin rằng các chủ nhân giải thưởng đều nhận được sự ghi nhận và đánh giá cao từ cộng đồng khoa học toàn cầu.

- Nếu dùng một từ để mô tả hành trình 5 năm của VinFuture, ông sẽ chọn từ nào?

- Tích cực! Ở một thế giới phát triển, chúng ta thường có xu hướng bi quan hóa, chú tâm quá nhiều vào điều chưa tốt. VinFuture thì khác - tôn vinh điều đúng đắn, khích lệ những nỗ lực làm cho thế giới tốt đẹp hơn.

Giải thưởng cũng không bị giới hạn trong lĩnh vực nào, như Hóa học hay Vật lý học, mà mở rộng sang tất cả những gì có thể mang lại lợi ích cho con người.

Chúng tôi được tự do diễn giải tầm nhìn của những nhà sáng lập. Đồng thời, tiêu chí của chúng tôi cũng rộng mở, cho phép tự do khám phá các lĩnh vực mà sau này có thể mới được công nhận rộng rãi.

Tôi trân trọng tinh thần “trao giải trước khi sự ghi nhận khác kịp đến” - một sự táo bạo hiếm có. Và đó chính là điều giúp VinFuture luôn đi trước thời đại.

- Từ mùa đầu tiên đến nay, Hội đồng Giải thưởng VinFuture đã quy tụ những nhà khoa học xuất sắc. Điều gì khiến ông ấn tượng nhất?

- Điều đặc biệt nhất là tinh thần học hỏi. Mỗi thành viên trong Hội đồng đến từ một chuyên môn khác nhau, nhưng tất cả đều có chung khát khao hiểu biết và trân trọng tri thức.

Mỗi cuộc họp là một hành trình khám phá. Chúng tôi học từ các đề cử và từ quá trình chúng tôi đào sâu tìm hiểu về những công trình được đề cử.

Các cuộc thảo luận luôn sôi nổi, đôi khi đầy tranh luận. Nhưng tất cả cùng chung mục tiêu: thật sự hiểu về tác động của công trình, để từ đó chọn lựa một cách công bằng và vinh danh công trình xứng đáng nhất. Chúng tôi tự đặt ra những câu hỏi khó cho nhau, đào sâu đến từng chi tiết, và sự đồng thuận luôn đến một cách tự nhiên.

“Người Việt Nam hoàn toàn có thể làm nên những điều lớn lao”

- VinFuture ra đời trong đại dịch COVID-19 - thời điểm đầy biến động. Trong bối cảnh đó, Giải thưởng mang ý nghĩa gì đối với cộng đồng khoa học và cá nhân ông?

- Đại dịch là hồi chuông cảnh tỉnh rằng thế giới cần chung tay hợp tác. COVID-19 lây lan trên toàn cầu, vì vậy, giải pháp cũng phải mang tính toàn cầu. Việc VinFuture ra đời vào đúng thời điểm đó mang ý nghĩa đặc biệt: tôn vinh những nỗ lực mang lại thay đổi tích cực cho nhân loại.

Giải thưởng Chính đầu tiên sau đó đã được trao cho các nhà khoa học, mà sau này cũng nhận giải Nobel, với khám phá công nghệ vaccine mRNA. Khoảnh khắc họ có mặt tại Việt Nam vào tháng 1/2022, bất chấp dịch bệnh khiến thế giới gần như bị phong tỏa, là điều rất đặc biệt. Gặp gỡ người đã cứu hàng triệu sinh mạng - ngay giữa tâm dịch - là trải nghiệm không thể quên.

Ngay tại lễ trao giải, tôi cảm giác đó như thời khắc mà cả thế giới hội tụ, lan tỏa niềm hy vọng và mở ra cơ hội mới. Và việc khoảnh khắc đó diễn ra ngay tại Hà Nội, như biểu tượng đại diện cho cả thế giới, càng khiến nó trở nên ý nghĩa hơn.

- Với riêng Việt Nam, theo giáo sư, Giải thưởng VinFuture đang đóng vai trò ra sao?

- Tôi nhận thấy Việt Nam là một quốc gia chủ động trong việc nắm bắt cơ hội mà khoa học - công nghệ mang lại cho xã hội, kinh tế, giáo dục và việc làm. Việc có cơ hội gặp gỡ các nhà khoa học nhận giải VinFuture sẽ là chất xúc tác mạnh mẽ, truyền cảm hứng để giới nghiên cứu và thế hệ trẻ Việt Nam tin vào khả năng của mình.

Tuần lễ trao giải tại Hà Nội luôn là minh chứng rõ ràng. Chúng ta đã mang những câu chuyện lớn lao, đủ sức thay đổi cả thế giới đến Việt Nam. Nhiều cuộc trò chuyện, thảo luận sôi nổi diễn ra thu hút đông đảo người dân, không chỉ các nhà nghiên cứu. Đó là khi khoa học trở thành một phần của đời sống xã hội.

Tôi cũng cảm nhận rất rõ khát vọng biến điều tốt đẹp thành hiện thực ở Việt Nam. Tôi tin, việc được tiếp xúc trực tiếp với những người đã tạo nên sự thay đổi từ khắp thế giới sẽ thắp lên niềm tin mạnh mẽ rằng người Việt Nam hoàn toàn có thể làm nên những điều vĩ đại.

– Xin trân trọng cảm ơn GS!