Giải tỏa áp lực cung ứng điện ở điểm nút quan trọng trong hệ thống điện quốc gia

Trước tác động của biến đổi khí hậu, tình hình thời tiết càng diễn biến phức tạp, khó lường ảnh hưởng tiêu cực đến việc bảo đảm cung ứng điện trong thời gian tới, nhất là mùa khô năm nay, Công ty Truyền tải điện 3 (PCT3) đã và đang triển khai hàng loạt giải pháp đồng bộ nhằm bảo đảm cung ứng điện an toàn, liên tục trên địa bàn 9 tỉnh Nam Trung bộ và Tây Nguyên.

Áp lực cung cấp điện

Công ty Truyền tải điện 3 đảm nhận quản lý, vận hành lưới điện truyền tải từ 220kV đến 500kV trên địa bàn 9 tỉnh Nam Trung Bộ và Tây Nguyên, nơi tập trung nhiều nguồn phát điện lớn như các Trung tâm Nhiệt điện Vĩnh Tân, Vân Phong, các nhà máy thủy điện lớn trên sông Sê San, Sêrêpôk, Đồng Nai cùng hàng loạt dự án năng lượng tái tạo.

Theo ông Đinh Văn Cường, Phó Giám đốc PTC3, lưới điện truyền tải khu vực Nam miền Trung và Tây Nguyên là điểm nút quan trọng trong hệ thống điện Quốc gia. Việc đảm bảo huy động hết công suất các nguồn điện lớn, từ thủy điện truyền thống đến điện mặt trời, điện gió lên hệ thống điện Quốc gia là nhiệm vụ “sống còn” của đơn vị.

“Việc giải tỏa hết công suất các nguồn điện trong khu vực không chỉ đáp ứng nhu cầu sử dụng điện cho miền Nam, mà còn là huyết mạch hỗ trợ cho miền Bắc trong những thời điểm khan hiếm điện như các tháng mùa khô này,” ông Cường nhấn mạnh.

Trước cảnh báo về nguy cơ thiếu điện và áp lực cung cấp điện trong các tháng mùa khô năm 2025, đặc biệt tại các khu vực phía Bắc và phía Nam, PTC3 đã chủ động triển khai hàng loạt giải pháp đồng bộ từ cuối năm 2024, với Nghị quyết chuyên đề được ban hành nhằm quán triệt đến toàn thể cán bộ công nhân viên tinh thần “chủ động – kỷ luật – an toàn – hiệu quả” trong các hoạt động sản xuất.

Phó Giám đốc Đinh Văn Cường cho biết, ngay từ quý IV/2024, công ty đã hoàn tất việc bảo dưỡng, thay thế thiết bị trọng yếu trên các đường dây 500kV Bắc – Nam. Việc thí nghiệm định kỳ trạm biến áp (TBA) được đẩy nhanh và hoàn thành trước ngày 30/5 vừa qua giúp các truyền tải điện trong dơn vị phát hiện sớm các tồn tại, khiếm khuyết thiết bị để xử lý kịp thời. Bên cạnh đó, PTC3 còn chủ động khởi động thí nghiệm định kỳ năm 2026 từ tháng 6 này, bước đi thể hiện tinh thần phòng ngừa sớm, tránh bị động khi bước vào mùa cao điểm nắng nóng năm tới.

Khánh Hòa hiện là điểm tiếp nhận nhiều nguồn điện, không chỉ từ Nhà máy Nhiệt điện BOT Vân Phong 1 mà còn từ Nhà máy điện mặt trời như KN Vạn Ninh, Nhà máy điện mặt trời Long Sơn, 2 nhà máy nhiệt điện sinh khối (bã mía) cùng nhiều dự án năng lượng tái tạo quy mô nhỏ. 

Trao đổi với phóng viên tại TBA 500kV Vân Phong (Khánh Hòa), ông Luyện Trường Ca, Trạm trưởng cho biết, trạm được xây dựng và vận hành từ năm 2022, đến năm 2024 tiếp nhận thêm công suất từ Nhà máy Nhiệt điện Vân Phong 1. Nguồn điện được đấu nối về trạm không chỉ đến từ nhà máy nhiệt điện mà còn từ hệ thống năng lượng tái tạo thông qua các TBA 220kV Vân Phong và Tuy Hòa. Với vai trò trung tâm truyền tải điện trong khu vực, đơn vị đã chủ động triển khai các phương án đảm bảo an toàn điện trong mùa khô, đặc biệt là tăng cường lực lượng trực ca, giám sát thiết bị, lập kế hoạch bảo dưỡng hợp lý do trong thời gian nắng nóng phải hạn chế cắt điện để sửa chữa nhằm đảm bảo cung cấp điện liên tục cho phát triển kinh tế - xã hội và đời sống nhân dân.

Ông Trần Quảng Ngãi, Phó Giám đốc Truyền tải điện Khánh Hòa cho biết, đơn vị đã xác định rõ tầm quan trọng của nhiệm vụ đảm bảo điện mùa khô ngay từ cuối năm 2024. Do vậy tất cả các phương án đảm bảo truyền tải điện cho năm 2025 đã được hoàn thiện ngay trong quý I/2025; trong đó, đặc biệt chú trọng xử lý triệt để các tồn tại trên lưới điện như các điểm tiếp xúc phát nhiệt, sứ vỡ, phụ kiện có nguy cơ hư hỏng, gây gián đoạn việc cung cấp điện.

Đơn vị cũng đã tổ chức diễn tập sự cố, rà soát vật tư thiết bị thay thế, sẵn sàng phản ứng nhanh trong mọi tình huống. Riêng việc vệ sinh cách điện – vốn gặp khó khăn do hạn chế cắt điện đã được thực hiện bằng công nghệ vệ sinh cách điện hotline, giúp giữ an toàn hoạt động cho trên 90% thiết bị trong trạm.

Theo ông Trần Quảng Ngãi, trong các mùa khô, nguy cơ vận hành lưới điện luôn ở chế độ đầy và quá tải khiến các điểm tiếp xúc phát nhiệt rất cao. Cộng thêm yếu tố thời tiết khô hạn, nắng nóng gay gắt nguy cơ cháy rừng hoặc cháy cây mía có thể gây phóng điện, sự cố diện rộng.

Trước các nguy cơ này, Truyền tải điện Khánh Hòa đặc biệt tăng cường kiểm tra, giám sát thiết bị theo thời gian thực, sử dụng UAV (phương tiện bay không người lái) để sớm phát hiện điểm phát nhiệt trên đường dây, thiết bị nhiễm bẩn nhằm kịp thời xử lý. Đơn vị cũng đẩy mạnh tuyên truyền đến người dân sống gần hành lang an toàn lưới điện, đồng thời phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương và các lực lượng chức năng nhằm phòng ngừa nguy cơ cháy nổ, đảm bảo an toàn hành lang tuyến đường dây truyền tải.

Về TBA 500kV Vĩnh Tân (Bình Thuận) – điểm nút quan trọng kết nối hệ thống điện Quốc gia với Trung tâm Điện lực Vĩnh Tân và các nguồn điện tái tạo, ông Phạm Bá Hà, Trạm phó cho biết, trong thời gian cao điểm mùa khô, trạm cũng luôn vận hành trên 80% công suất. Với áp lực truyền tải công suất lớn này, đơn vị thường xuyên đo, kiểm tra các điểm tiếp xúc, đặc biệt là các tiếp điểm giao cách ly nhằm phát hiện sớm nguy cơ phát nhiệt, ngăn ngừa sự cố.

Tận dụng lợi thế năng lượng tái tạo

Lưới điện do PTC3 quản lý trải dài từ Bình Thuận, Ninh Thuận, Khánh Hòa, Phú Yên, Bình Định đến các tỉnh Tây Nguyên như Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông và Lâm Đồng. Khu vực này hiện là điểm nút quan trọng kết nối các trung tâm điện lực lớn như Trung tâm nhiệt điện Vĩnh Tân, Nhiệt điện Vân Phong và nhiều nhà máy thủy điện lớn trên hệ thống sông Sê San, Sê-rê-pốc, Đồng Nai. Đặc biệt, đây cũng là khu vực có tốc độ phát triển nguồn năng lượng tái tạo nhanh nhất cả nước với 75 nhà máy điện tái tạo, tổng công suất lên đến 6.771 MW.

Với gần 17.000 MW nguồn phát đang đấu nối; trong đó, hơn 40% là từ năng lượng tái tạo, việc giải tỏa hết công suất nguồn năng lượng tái tạo trong khu vực này lên  hệ thống điện Quốc gia, đặc biệt là truyền tải điện ra miền Bắc trong mùa nắng nóng, tạo áp lực rất lớn cho PTC3 khi quản lý và vận hành lưới truyền tải điện khi các nguồn năng lượng tái tạo đang tiếp tục phát triển mạnh mẽ. 

Trong khi đó, hệ thống đường dây 500kV Bắc – Nam trong nhiều năm qua thường xuyên vận hành trong tình trạng đầy tải, thậm chí quá tải vào thời gian cao điểm, dẫn đến nguy cơ mất an toàn khi vận hành hệ thống điện Quốc gia.

Ông Nguyễn Phùng Dũng – Giám đốc Truyền tải điện Ninh Thuận cho biết: "Hiện có hơn 1.900 MW công suất năng lượng tái tạo đấu nối trực tiếp vào lưới truyền tải 220kV, chưa kể khoảng 1.000 MW đấu nối từ lưới điện 110kV của Công ty Điện lực Ninh Thuận truyền tải qua các máy biến áp 220/110kV. Với 18 nhà máy điện mặt trời kết nối, chúng tôi đã phối hợp tốt với các nhà đầu tư, đảm bảo lưới điện vận hành an toàn, không để xảy ra sự cố trong nhiều năm qua".

Tại Bình Thuận, trung tâm tiếp nhận cả năng lượng tái tạo và nhiệt điện nền từ Trung tâm Điện lực Vĩnh Tân, ông Nguyễn Văn Phong – Phó Giám đốc Truyền tải điện Bình Thuận chia sẻ: “Toàn tỉnh có hơn 6.000 MW công suất phát; trong đó có hàng chục nhà máy năng lượng tái tạo kết nối vào lưới truyền tải điện của đơn vị quản lý. Với đặc thù đơn vị phải vận hành 4 đường dây 500kV và nhiều tuyến 220kV với chế độ tải cao nên chúng tôi đặc biệt tăng cường khâu giám sát để xử lý kịp thời mọi dấu hiệu bất thường xảy ra trên lưới điện”.

Những nỗ lực này theo ông Nguyễn Văn Phong không chỉ giúp Truyền tải điện Bình Thuận đảm bảo truyền tải an toàn và đầy đủ công suất năng lượng tái tạo hiện có và tương lai sẽ phát triển mới nhiều dự án năng lượng tái tạo nữa, mà còn hỗ trợ giải phóng nguồn phát về phía Bắc thông qua trục 500kV, góp phần vào cân đối cung cầu điện toàn quốc trong mùa cao điểm về cung ứng điện.

Trong bối cảnh nguồn thủy điện suy giảm và đã khai thác đến hạn, nhiên liệu cho nguồn nhiệt điện, khí hóa lỏng còn nhiều biến động trên thế giới, thì năng lượng tái tạo nếu được khai thác tối đa, truyền tải hiệu quả sẽ là giải pháp bền vững để đảm bảo an ninh năng lượng Quốc gia vào những năm tới, lãnh đạo Truyền tải điện Bình Thuận chia sẻ.

Một trong những khó khăn lớn mà các đơn vị truyền tải điện thuộc PTC3 đang phải đối mặt chính là việc ưu tiên giải tỏa công suất năng lượng tái tạo vào ban ngày, buộc các hoạt động sửa chữa, bảo trì thiết bị phải chuyển sang ban đêm. Điều này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, năng suất lao động của công nhân mà còn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn trong quá trình thi công, sửa chữa, đặc biệt trong môi trường làm việc trên cao, thiếu ánh sáng, thiết bị điện áp lớn.

Ngoài ra, việc di dời hệ thống lưới điện 220kV, 500kV để phục vụ các dự án giao thông trọng điểm như cao tốc Bắc – Nam, cao tốc Vân Phong – Buôn Ma Thuột cũng ảnh hưởng đến phương thức vận hành và an toàn của lưới điện cao áp. “Mỗi lần cắt điện để thi công chúng tôi đều phải tính toán kỹ lưỡng để không làm gián đoạn cung cấp điện, đồng thời tăng cường giám sát hiện trường nhằm hạn chế rủi ro xảy ra trên lưới điện”, ông Đinh Văn Cương, Phó Giám đốc PCT3 cho biết.

Các hoạt động quản lý và vận hành lưới truyền tải điện được thực hiện theo đúng phương châm “bốn tại chỗ”: lực lượng tại chỗ, phương tiện tại chỗ, vật tư tại chỗ và chỉ huy tại chỗ – để ứng phó hiệu quả việc cung ứng điện với mọi tình huống, đồng thời thể hiện tinh thần chủ động, sáng tạo của PTC3 trong hành trình xanh hóa hệ thống điện Quốc gia, Phó Giám đốc Đinh Văn Cường cho hay.