Cần khuyến khích, tạo điều kiện để cá nhân quyên góp từ thiện

Chuyên gia pháp lý cho rằng, không nên cấm đoán hay ràng buộc mà cần khuyến khích và tạo điều kiện để các cá nhân đứng ra quyên góp từ thiện.

Việc ca sỹ Thuỷ Tiên quyên góp được hơn 100 tỷ đồng và trực tiếp trao quà đến tận tay đồng bào lũ lụt miền Trung đã nhận được sự ủng hộ nhiệt tình của nhiều người. Tuy nhiên, đã có những ý kiến lo ngại cho rằng ca sĩ này có thể "vướng" một số rắc rối liên quan tới những quy định pháp luật về vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng các nguồn đóng góp tự nguyện hỗ trợ nhân đạo.

Nhìn nhận dưới góc độ pháp lý, Luật sư Đặng Văn Cường - Trưởng Văn phòng Luật sư Chính Pháp (Đoàn Luật sư TP. Hà Nội) cho biết, hiện nay cả nước ta đang hướng về miền Trung để động viên, chia sẻ, đóng góp ủng hộ người dân nơi đây khắc phục thiệt hại, sớm vượt qua thời kỳ mưa lũ để ổn định đời sống.

Có thể nói rằng hoạt động từ thiện, thiện nguyện là tặng cho tiền của, tài sản của người có điều kiện kinh tế cho người gặp khó khăn trên cơ sở tình cảm, đạo đức xã hội. Mỗi khi đất nước xảy ra thiên tai, hỏa hoạn, lụt lội, bệnh dịch khiến nhiều người lâm vào tình trạng khó khăn, túng quẫn thì tình cảm tương thân tương ái, “lá lành đùm lá rách” lại được phát huy.

Ca sĩ Thủy Tiên trực tiếp đi vào vùng lũ để cứu trợ đồng bào miền Trung bị ảnh hưởng bởi thiên tai (Ảnh: NVCC).

>>> Thủy Tiên kêu gọi được 100 tỷ: “Sức người có hạn, nhưng tình người vô hạn”

Nhiều nhà hảo tâm, các cơ quan, tổ chức sẵn sàng đóng góp tiền của, tài sản vật chất để giúp đỡ những người gặp khó khăn. Bên cạnh những người trực tiếp giúp đỡ cho các nạn nhân còn có nhiều tổ chức, cá nhân đứng ra tiếp nhận vận chuyển, bàn giao những tài sản đó cho những người đang gặp khó khăn.

"Đây là quan hệ pháp luật dân sự liên quan đến các giao dịch tặng cho tài sản, phù hợp với đạo đức xã hội và thuần phong mỹ tục. Việc tặng cho tài sản, kêu gọi người khác tặng cho tài sản, giúp đỡ những người gặp khó khăn do thiên tai, hoạn nạn là điều cần thiết để khơi gợi lòng yêu nước, tinh thần tương thân tương ái và giúp đỡ những người đang khó khăn hoạn nạn giảm bớt những khó khăn trước mắt", Luật sư Cường nói.

Trưởng Văn phòng Luật sư Chính Pháp cho biết, hiện nay hoạt động vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng các nguồn đóng góp trợ giúp xã hội được quy định bởi Nghị định số 64/2018/NĐ-CP.

Cụ thể, Điều 5 Nghị định số 64/2008/NĐ-CP ngày 14/5/2008 của Chính phủ về vận động, tiếp nhận phân phối và sử dụng các nguồn đóng góp tự nguyện hỗ trợ nhân đạo khắc phục khó khăn do thiên tai, hỏa hoạn, sự cố nghiêm trọng, các bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo quy định các tổ chức, đơn vị được tiếp nhận và phân phối tiền, hàng cứu trợ.

Bên cạnh đó, Thông tư số 72/2008/TT-BTC ngày 31/7/2008 của Bộ Tài chính hướng dẫn Nghị định 64/2008/NĐ-CP quy định các tổ chức, đơn vị tiếp nhận, phân phối tiền, hàng cứu trợ sau đây được tiếp nhận nhưng không tổ chức phân phối tiền, hàng cứu trợ.

Hoạt động của ca sĩ Thủy Tiên nhận được sự ủng hộ của đông đảo công chúng (Ảnh: NVCC)

"Những quy định nêu trên nhằm ngăn chặn một số cá nhân, tổ chức lợi dụng danh nghĩa từ thiện để tư lợi cho mình. Thậm chí có thể xảy ra những trường hợp cán bộ, tổ chức được giao phân công nhiệm vụ thực hiện hoạt động từ thiện nhưng không làm hết chức trách nhiệm vụ và vi phạm trong việc quản lý, sử dụng tiền, tài sản từ thiện. Bởi vậy nghị định trên và các văn bản hướng dẫn thi hành đã có những quy định nhằm khắc phục những hiện tượng này", Luật sư Cường phân tích.

Tuy nhiên, chuyên gia pháp lý này cũng cho rằng, những văn bản pháp luật nêu trên ban hành đến nay đã hơn 10 năm, điều kiện kinh tế, xã hội có nhiều thay đổi, vấn đề đạo đức xã hội cũng có những thay đổi chuyển biến trên cơ sở sự phát triển của kinh tế, xã hội. Bởi vậy cần phải có những sửa đổi bổ sung cho phù hợp để những quy định pháp luật trên không trở thành rào cản cho các tổ chức, cá nhân khởi tâm, động lòng giúp đỡ người khác.

Thực tế hiện nay, nhiều cá nhân có sức ảnh hưởng với cộng đồng đứng ra kêu gọi quyên góp từ thiện lại có sức lan tỏa mạnh mẽ, rộng rãi hơn các tổ chức. Trường hợp ca sĩ Thủy Tiên, Mỹ Tâm, MC Phan Anh... và nhiều ca sĩ, nghệ sĩ là những điển hình.

Nhiều hoạt động kêu gọi ủng hộ, hỗ trợ đồng bào miền Trung được thực hiện trên khắp cả nước (Ảnh: Phạm Linh).

Nếu những người này tự bỏ tiền ra để cứu trợ và đứng ra kêu gọi quyên góp với mục đích cứu trợ, từ thiện trên danh nghĩa của mình chứ không giả mạo, mượn danh nghĩa của cơ quan, tổ chức khác. Đồng thời tài sản họ tiếp nhận được phân phối đúng mục đích, thực sự thực hiện công tác cứu trợ, từ thiện hiệu quả thì hành vi này của họ là không vi phạm pháp luật.

Hiện nay, sự phát triển của mạng xã hội, sự kết nối toàn cầu thì không ít những người có uy tín trong xã hội, những nghệ sĩ đứng ra kêu gọi từ thiện với tư cách cá nhân, tự phát nhưng hiệu quả không kém gì các tổ chức có chức năng cứu trợ xã hội.

Nhiều cá nhân, tổ chức trực tiếp vào tận vùng bão lũ để hỗ trợ, giúp đỡ người dân (Ảnh: Phạm Linh)

Bởi vậy, vấn đề quy định của pháp luật cũng cần phải có những sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với tình hình mới. Hơn nữa hoạt động thiện nguyện tự phát nhưng hiệu quả cần phải được khuyến khích, khơi gợi và tạo điều kiện để phát triển. Hoạt động thiện nguyện này cùng với hoạt động có tổ chức do cơ quan có thẩm quyền triển khai thực hiện sẽ phần nào giải quyết được nhu cầu, khó khăn của đồng bào đang gặp thiên tai.

"Quan điểm của cá nhân tôi thì đối với hoạt động từ thiện, kêu gọi từ thiện tự phát của cá nhân, tổ chức thì không cần quy định cấm đoán, cản trở, hạn chế mà cho phép hoạt động theo các quy định của bộ luật dân sự, phù hợp với đạo đức xã hội", Luật sư Đặng Văn Cường nói.

Nam Anh