Bắc Kạn chuyển trọng tâm Dân số - KHHGĐ sang Dân số và phát triển

Công tác Dân số là một bộ phận quan trọng trong chiến lược phát triển đất nước, là một trong những vấn đề kinh tế - xã hội hàng đầu, là yếu tố nâng cao chất lượng cuộc sống của từng người, từng gia đình và toàn xã hội.

Nhân Tháng hành động quốc gia về dân số và Ngày Dân số Việt Nam (26/12) năm 2024 có chủ đề “Nâng cao chất lượng dân số để đất nước phồn vinh, gia đình hạnh phúc”, Gia đình Việt Nam đã có cuộc trao đổi với ông Lèng Hoàng Thái Huân - Chi cục trưởng Chi cục Dân số tỉnh Bắc Kạn về những phương hướng chuyển trọng tâm từ "Dân số - Kế hoạch hóa gia đình" sang "Dân số và phát triển" tại địa phương.

- Xin ông chia sẻ đôi nét về tình hình dân số hiện nay của tỉnh Bắc Kạn?

Ông Lèng Hoàng Thái Huân: Bắc Kạn là tỉnh có quy mô dân số thấp nhất cả nước, trong đó đa số là người các dân tộc thiểu số và tất cả các xã, phường, thị trấn của tỉnh đều thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn.

Hiện nay, công tác dân số của tỉnh vẫn gặp nhiều khó khăn: Bắc Kạn vẫn thuộc vùng có mức sinh cao, tổng tỷ suất sinh chưa ổn định; ở khu vực vùng cao, vùng sâu cao, việc sinh nhiều con còn khá phổ biến, tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên cao (trên 13%); tỷ số giới tính khi sinh trên địa bàn tỉnh cũng thuộc mức cao (110/100) và chưa ổn định; tốc độ già hóa dân số nhanh; chất lượng dân số của tỉnh đã được cải thiện nhưng còn thấp hơn mặt bằng của cả nước và một số tỉnh trong khu vực.

Bên cạnh đó là một số vấn đề về dân số như: Tỷ lệ người lao động được đào tạo nghề và có việc làm ở địa phương thấp, tỷ xuất di cư đến và đi có sự chênh lệch lớn (di cư đi nhiều hơn gần 10 lần với di cư đến),… cũng là những vấn đề lớn đối với công tác dân số ở tỉnh Bắc Kạn, cần có sự quản lý vĩ mô của chính quyền Trung ương và địa phương.

- Thưa ông, trong quá trình triển khai công tác dân số trên địa bàn gặp những khó khăn, thách thức gì và Chi cục Dân số tỉnh Bắc Kạn đã khắc phục ra sao?

Ông Lèng Hoàng Thái Huân: Trong quá trình triển khai thực hiện công tác dân số và hiện nay ở tỉnh Bắc Kạn chúng tôi còn gặp nhiều khó khăn, thách thức. Một số cấp ủy, chính quyền và lãnh đạo đơn vị còn chưa thấy được tầm quan trọng của công tác dân số, chưa quan tâm chú trọng công tác lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc thực hiện các mục tiêu công tác dân số và phát triển. Phần lớn các địa phương cấp huyện chưa thực hiện việc cấp kinh phí đầu tư cho công tác dân số trên địa bàn.

Bộ máy làm công tác dân số nhiều thay đổi, năng lực của đội ngũ công chức, viên chức làm công tác dân số hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu cần thời gian để thích ứng. Các yếu tố khách quan như: Điều kiện kinh tế - xã hội địa phương còn nhiều khó khăn, địa hình miền núi phức tạp, mật độ dân số thấp, trình độ dân trí của đồng bào dân tộc thiểu số vùng cao còn thấp, còn những phong tục, tập quán lạc hậu,… cũng là những khó khăn thách thức không nhỏ đối với công tác dân số ở tỉnh Bắc Kạn.

Các chỉ tiêu thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW đến năm 2025 còn một số chỉ tiêu khó đạt như: Giảm tỷ lệ sinh con thứ 3; tỷ số giới tính khi sinh; tỷ lệ trẻ sơ sinh được tầm soát ít nhất 5 bệnh bẩm sinh phổ biến nhất; tỷ lệ người cao tuổi được quản lý sức khoẻ, được khám, chữa bệnh, được chăm sóc tại gia đình, cộng đồng, cơ sở chăm sóc tập trung. Triển khai xã hội hóa cung ứng các dịch vụ dân số, kế hoạch hóa gia đình trên địa bàn tỉnh còn chậm, chưa đáp ứng được nhu cầu của nhân dân.

Để khắc phục những khó khăn trên, Chi cục Dân số tỉnh Bắc Kạn đã thường xuyên tham mưu cho Sở Y tế, Ban Chỉ đạo Dân số và phát triển tỉnh Bắc Kạn chỉ đạo các địa phương phát huy vai trò của cấp ủy Đảng, chính quyền, quan tâm chỉ đạo, tăng cường nguồn lực thực hiện công tác dân số.

Bên cạnh đó, Chi cục Dân số tỉnh Bắc Kạn cũng tăng cường thực hiện truyền thông dân số trên các phương tiện thông tin đại chúng, kết hợp tốt với truyền thông trực tiếp thông qua mạng lưới nhân viên y tế làm công tác dân số ở tuyến huyện, xã và tuyên truyền viên của các ngành, đoàn thể.

Đồng thời, Chi cục cũng tích cực chủ động, hướng dẫn các đơn vị sự nghiệp trong ngành Y tế của tỉnh thực hiện công tác truyền thông dân số; tập huấn, bồi dưỡng kiến thức chuyên môn nghiệp vụ cho viên chức làm công tác dân số ở cơ sở. Việc tham mưu cho Sở Y tế chỉ đạo, trực tiếp hướng dẫn, đôn đốc các đơn vị sự nghiệp y tế đẩy mạnh triển khai các dịch vụ Dân số - Kế hoạch hóa gia đình cũng được Chi cục quan tâm thực hiện.

- Vừa qua, Cục Dân số (Bộ Y tế) có tổ chức cuộc thi Sáng tác Logo ngành Dân số. Chi cục Dân số tỉnh Bắc Kạn đã phát động và hưởng ứng cuộc thi này như thế nào? Ông đánh giá như thế nào về tầm quan trọng của cuộc thi sáng tác Logo ngành Dân số trong tình hình mới?

Ông Lèng Hoàng Thái Huân: Hưởng ứng cuộc thi Sáng tác Logo ngành Dân số do Cục Dân số (Bộ Y tế) phát động, Chi cục Dân số đã có văn bản gửi các đơn vị trong ngành Y tế tỉnh Bắc Kạn và một số các cơ quan, tổ chức có liên quan trên địa bàn, đồng thời cũng đưa thông tin trên hệ thống phát thanh - truyền hình địa phương. Chúng tôi cũng rất mong sẽ có những tác giả là người địa phương có tác phẩm có chất lượng tham gia cuộc thì, đạt được giải thưởng.

Có thể nói, Logo của ngành Dân số trong thời gian vừa qua đã in đậm vào tâm thức của nhiều người cùng với cuộc vận động sinh đẻ có kế hoạch, mỗi gia đình có 02 con để nuôi dạy cho tốt. Tuy nhiên, công tác Dân số trong tình hình mới hiện nay đã có nhiều thay đổi, trong đó cuộc vận động thực hiện chính sách dân số cũng có sự thay đổi với nội dung khác nhau ở 03 vùng có mức sinh khác nhau. Do đó, cuộc thi sáng tác Logo mới của ngành Dân số có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với công tác truyền thông dân số, để mỗi người nhìn vào Logo có thể thấy được nội dung, tính chất của công tác Dân số trong tình hình mới.

Logo mới phải thể hiện được trọng tâm chính sách dân số hiện nay là dân số và phát triển, thể hiện vai trò và tầm quan trọng của công tác dân số đối với mỗi cá nhân, gia đình, cộng đồng và đối với phát triển bền vững của đất nước. Logo mới phải thực sự là biểu tượng của ngành dân số, phản ánh tính đặc trưng của công tác dân số, do đó, chọn được Logo mới thật sự là một việc rất khó khăn.

- Nghị quyết 21-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII đã ảnh hưởng như thế nào đến định hướng và công tác dân số tại tỉnh Bắc Kạn? Chi cục Dân số đã triển khai những giải pháp cụ thể nào để chuyển trọng tâm từ "Dân số - Kế hoạch hóa gia đình" sang "Dân số và phát triển"?

Ông Lèng Hoàng Thái Huân: Triển khai thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương, Chi cục Dân số (trước đây là Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình) đã dự thảo nội dung, tham mưu cho Sở Y tế tỉnh Bắc Kạn đã trình các cấp có thẩm quyền trình Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Bắc Kạn ban hành Chương trình hành động số 13-CTr/TU ngày 22/01/2018 triển khai thực hiện Nghị quyết hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XII) về công tác dân số trong tình hình mới. Từ đó, công tác dân số của tỉnh Bắc Kạn luôn bám sát các chủ chương của Đảng, chỉ đạo của các Bộ, ngành Trung ương để triển khai, thực hiện các chính sách, giải pháp về công tác dân số trên địa bàn.

Để thực hiện việc chuyển trọng tâm từ "Dân số - Kế hoạch hóa gia đình" sang "Dân số và phát triển", Chi cục Dân số tỉnh Bắc Kạn đã tham mưu cho Sở Y tế trình Ủy ban Nhân dân tỉnh Bắc Kạn ban hành các kế hoạch của tỉnh thực hiện các chương trình, đề án dân số thực hiện Chiến lược Dân số Việt Nam đến năm 2030, triển khai tất cả các nội dung về quy mô dân số, cơ cấu dân số, thích ứng với già hóa dân số và dân số già, nâng cao chất lượng dân số.

Trong quá trình thực hiện các hoạt động theo nhiệm vụ giải pháp tại Chương trình hành động của Tỉnh ủy thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW, Chi cục Dân số luôn chú trọng tham mưu cho Sở Y tế tỉnh Bắc Kạn chỉ đạo thực hiện các giải pháp chất lượng dịch vụ khám, chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe nhân dân và nâng cao chất lượng dân số như các chương trình, đề án: Tư vấn, khám sức khỏe tiền hôn nhân; tầm soát, sàng lọc, chẩn đoán, điều trị trước sinh và sơ sinh; giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh. Qua đó, công tác dân số trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn đạt được nhiều kết quả tích cực, góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

- Xin cảm ơn ông về cuộc trao đổi này!